Na rynku funduszy private equity i venture capital widać ożywienie

Obecność funduszy PE/VC to konieczny element wzrostu gospodarczego w Polsce – mówi Anna Wnuk, która przejęła obowiązki dyrektor zarządzającej Polskiego Stowarzyszenia Inwestorów Kapitałowych.

Jak na przestrzeni ponad dwóch dekad rozwijało się Polskie Stowarzyszenie Inwestorów Kapitałowych?

To pytanie powinniśmy zadać Barbarze Nowakowskiej i Ani Mierzejewskiej, które przez 20 lat tworzyły Stowarzyszenie wspólnie z kolejnymi zarządami. PSIK powstało wraz z pojawiającym się w Polsce prywatnym rynkiem kapitałowym i pierwszymi funduszami private equity. Przez ponad 20 lat rozwijało się zgodnie z dynamiką polskiego rynku kapitałowego, czasami nawet wyprzedając lokalne trendy dzięki międzynarodowej współpracy.

Ilu członków liczy aktualnie?

Obecnie PSIK to 151 członków – funduszy PE i VC, ale i partnerów wspierających rynek, takich jak banki, firmy doradcze i prawnicze, instytucje finansowe i inwestorzy. Inwestycje funduszy PE/VC to niecałe 1 proc. polskiego PKB, więc baza członków, którą Stowarzyszenie zbudowało przez lata, jest imponująca.

Przejmuję zarządzanie prężnie działającą machiną z ośmioma członkami zarządu i partnerami czołowych funduszy inwestujących w Polsce.

Jakie są plany PSIK-u na 2024 r. i pani priorytety?

PSIK to przede wszystkim platforma edukacyjna. I edukacja, jako jeden z celów PSIK-u, ma tu szeroką definicję. W języku angielskim jest idealne słowo określające ten główny cel PSIK-u – „advocacy”. W sumie można to przetłumaczyć jako „rzecznictwo”. PSIK od zawsze było rzecznikiem funduszy PE/VC w Polsce.

O jakich obszarach mówimy?

Między innymi o dążeniu do likwidacji barier inwestycyjnych dla zagranicznych inwestorów, takich jak brak odpowiedniej struktury dla funduszy rejestrowanych w naszym kraju czy bariery dla funduszy emerytalnych.

Kolejnym punktem jest aktywizacja inwestorów lokalnych, takich jak np. fundusze emerytalne czy firmy ubezpieczeniowe. Ponadto komitet Level20 działający w PSIK-u na rzecz różnorodności w naszym sektorze od tego roku będzie promował te wartości w całym regionie Europy Środkowo-Wschodniej jako Level20 CEE Hub.

Edukacja to również dzielenie się wiedzą. W marcu 2024 r. rusza kolejna edycja Praktycznego Kursu PE/VC dla studentów. Mamy już zaplanowane spotkania, webinary i warsztaty z obszarów zrównoważonych finansów, ESG w transakcjach M&A, czy wykorzystania sztucznej inteligencji w rozwoju spółek portfelowych. Ten rok to również 20-lecie statystyk, które wspólnie z Invest Europe, paneuropejskim stowarzyszeniem reprezentującym interesy naszej branży, publikuje PSIK w ramach monitoringu rozwoju rynku inwestycyjnego. To duże wydarzenie i element współpracy regionalnej, którą od lat inicjował nasz polski rynek.

I na koniec wyjątkowo ważne dla naszej branży wydarzenie – nagrody PSIK-u. Co roku od wielu lat mamy okazje robić niezależny przegląd rynku, transakcji, funduszy, inicjatyw i wsparcia doradczego.

Jak w minionych latach wyglądała polska scena inwestycyjna i jakie są prognozy na 2024 r.?

Polska i cały region Europy Środkowo-Wschodniej, podobnie jak reszta świata, spędziła ostatni rok, borykając się ze skutkami pandemii i niepewnościami geopolitycznymi. Rok 2023 był – podobnie jak w całej Europie – wyzwaniem z powodu wysokich stóp procentowych i inflacji, które odczuły też spółki portfelowe naszych członków. Trudności geopolityczne z ostatnich dwóch lat i trwające obawy inwestorów zagranicznych sprawiły, że procesy „fundraisingowe” są nadal trudne. Jednak podmioty, takie jak Enterprise Investors, Innova Capital i Resource Partners czy 3TS, ogłaszają zamknięcie kolejnych funduszy, co odzwierciedla sukcesy, jakie odnoszą ugruntowani gracze.

Rozwój naszego rynku w trudnych momentach był wspierany przez inwestorów instytucjonalnych. Inwestycje Europejskiego Banku Odnowy i Rozwoju, Międzynarodowej Korporacji Finansowej oraz Europejskiego Funduszu Inwestycyjnego są sygnałem, że nasz region ma potencjał rozwoju. W 2022 r. trzy polskie zespoły zarządzające funduszami VC/PE pozyskały łącznie 1,1 mld zł na inwestycje kapitałowe od EFI.

Polski sektor venture nadal mocno opiera się na środkach publicznych…

Zgadza się. Dlatego też inwestycje PFR Ventures są bardzo istotne, aby wspierać rozwój innowacji w naszym kraju. W 2024 r. ruszają programy w ramach FENG. Szacuje się, że te środki pozwolą na inwestycje w co najmniej 500 przedsiębiorstw z sektora MŚP.

Czy na rynku VC widać jakieś ożywienie?

Tak, daje się zauważyć pozytywne tendencje: w końcu mimo nadal niezadowalających wskaźników i ponad 42-proc. spadku wartości finansowania venture capital w Polsce mamy unicorna (spółka wyceniana na ponad 1 mld dolarów – red.), Eleven Labs, a sama liczba transakcji jest cały czas na podobnym poziomie.

W sektorze private equity również II połowa 2023 r. przyniosła też kilka mocnych wyjść.

Na przykład?

To m.in. sprzedaż Profi przez fundusz MidEuropa, Velvet CARE przez Abris oraz Unilink przez Enterprise Investors. Już teraz na początku 2024 r. widzimy pierwsze silne wskaźniki, że idziemy w dobrym kierunku. Na przykład w styczniu Avallon zrealizował wyjście z firmy Wosana na rzecz japońskiego inwestora strategicznego.

Wszystkie wymienione spółki w trakcie trwania inwestycji funduszy wykazały znaczny wzrost przychodów, EBITDA (trzy-, pięciokrotny) oraz zatrudnienia, jak również profesjonalizację biznesu. To z kolei daje nam mocne argumenty, promując nasz rynek jako atrakcyjny dla inwestorów zagranicznych, a obecność funduszy PE/VC jako konieczny element dla wzrostu gospodarczego w Polsce.

Jakie są największe wyzwania w działalności funduszy w naszym kraju? Czy otoczenie legislacyjno-rynkowe sprzyja inwestycjom i co ewentualnie należałoby zmienić?

Największym wyzwaniem dla regionu jest aktywizacja lokalnych Limited Partners. Bo przecież jeśli jakikolwiek inwestor paneuropejski chce zainwestować w kraje nordyckie, to chciałby wiedzieć, co robią inwestorzy z krajów nordyckich. Tymczasem region Europy Środkowo-Wschodniej obecnie nie ma rozwiniętej bazy inwestorów instytucjonalnych, głównie z powodu przepisów dotyczących tego, co mogą robić fundusze emerytalne, a czego nie mogą. Drugim wyzwaniem jest to, że międzynarodowi inwestorzy zaczęli się konsolidować, co sprawiło, że nasze regionalne fundusze są po prostu za małe.

Z kolei w sektorze venture capital nadal brak jest struktury lokalnej, nie wspominając o ciągnącej się dyskusji na temat braku transparentności podatkowej w naszej klasie aktywów oraz problemie z podatkiem u źródła dotykającym fundusze inwestujące w polskie spółki.

PSIK aktywnie zabiera głos we wszystkich tych tematach, współpracuje z decydentami i innymi aktorami sceny inwestycyjnej nad takimi projektami jak np. strategia rozwoju rynku kapitałowego, która, miejmy nadzieję, będzie kontynuowana, a jeśli tak – skupi się na prywatnym rynku kapitałowym.

CV

Polskie Stowarzyszenie Inwestorów Kapitałowych działa od ponad 20 lat. Zrzesza fundusze private equity i venture capital, które są aktywne w Polsce. Jego celem jest ułatwianie inwestycji i reprezentacja interesów sektora. W 2024 r. Barbara Nowakowska przekazała zarządzanie Stowarzyszeniem Annie Wnuk. Ma ona wieloletnie doświadczenie w sektorze venture capital. Wychowała się w Norwegii. Prowadziła European Women in VC, społeczność kobiet zarządzających funduszami venture w Europie, działającą na rzecz różnorodności. Posiada też kilkanaście lat doświadczenia w sektorze publicznym. Pracowała m.in. jako szefowa biura Aleksandra Kwaśniewskiego, prezydenta Polski w latach 1995–2005.