Wakacje od rat mogą się przedłużyć. Ile straciłyby banki?

Rząd nie wyklucza wydłużenia programu wsparcia kredytobiorców, czyli tzw. wakacji kredytowych. Dla banków byłby to kolejny cios, bo to one ponoszą koszty takiej pomocy.

Indeks WIG-banki zanurkował w środę rano aż o 5 proc. na wieść o tym, że wakacje kredytowe być może nie skończą się w 2023 r. Jak podał portal Money.pl, pomysł ich wydłużania o rok lub więcej „leży” bowiem na stole w gabinecie premiera Mateusza Morawieckiego.

Decyzja w połowie roku

Rzecznik rządu Piotr Müller nie zaprzeczył stanowczo tym doniesieniom. Co prawda podkreślał w środę, że prace w tym kierunku nie są prowadzone, ale dodał, że rząd monitoruje na bieżąco sytuację na rynku kredytowym i rozpatruje zastosowanie różnych instrumentów w perspektywie każdego kwartału. – Tak samo będziemy podejmować decyzje (co do wakacji kredytowych – red.), zależnie od tego, jakie będą stopy procentowe. Będziemy te decyzje podejmować pewnie w połowie roku – mówił.

Poziom stóp procentowych jest tu kluczowy. Sam program pomocy kredytobiorcom w postaci zawieszenia rat kredytu (po cztery miesiące w 2022 oraz w 2023 r.) został wdrożony właśnie w efekcie skokowego wzrostu stóp – z 0,1 proc. we wrześniu 2021 r. aż do 6,75 proc. obecnie. Dla wielu osób efektem jest znaczący wzrost obciążenia domowego budżetu spłatą kredytu. Osobom, które pożyczały na mieszkania w latach 2020–2021, miesięczna rata wzrosła dwukrotnie. Rzecznik Müller zaznaczał, że gdyby stopy procentowe poszły mocno w dół, to wydłużenie wakacji kredytowych po prostu może nie być potrzebne. Zdaniem ekspertów na razie szanse na wyraźny spadek stóp są niewielkie. Obecne prognozy mówią, że pierwsze ich obniżki są możliwe na koniec 2023 r. i to raczej niewielkie, więc także w 2024 r. utrzymają się one na podwyższonym poziomie.

– Czy wydłużenie wakacji kredytowych to dobry pomysł? Z punktu widzenia kredytobiorców bardzo dobry – zauważa Jarosław Sadowski, główny analityk Expander Adisors. – Zawieszenie spłaty rat oznacza, że przez kilka miesięcy Polacy uzyskują darmowy kredyt, spada też ryzyko, że nie są w stanie obsługiwać swojego zobowiązania. Z punktu widzenia banków to oczywiście dodatkowy cios, co widać zresztą po notowaniach giełdowych.

Ogromne koszty

Wakacje kredytowe w obecnym kształcie, z których skorzystało ok. miliona osób, kosztowały sektor co najmniej 12 mld zł, a kwota ta może wzrosnąć do 18 mld zł. Wizja kolejnych wielu miliardów strat może przestraszyć akcjonariuszy.

– Dodajmy do tego, że kolejne wakacje mogą być gwoździem do trumny dla produktu pod nazwą kredyt hipoteczny – jaki ma sens udzielanie tego typu pożyczek, skoro za chwilę może się okazać, że przez połowę roku mają być one nieoprocentowane i to nie wiadomo, czy nie w nieskończoność – komentuje ostro Marcin Materna, dyrektor biura analiz rynków kapitałowych w BM Banku Millennium.

Zdaniem ekspertów dalsza pomoc kredytobiorcom mogłaby być kontynuowana, ale w sposób bardziej celowy poprzez Fundusz Wsparcia Kredytobiorców dla osób, które rzeczywiście mają duży problem z obsługą zobowiązań.

– Z punktu widzenia rządu pomysł przedłużenia powszechnych wakacji kredytowych ma przynajmniej kilka zalet – zwraca z kolei uwagę Bartosz Turek, analityk HRE Investments. – Po pierwsze decyzja taka może być pozytywnie odebrana przez wyborców – przypomina. A w tym roku odbędą się wybory parlamentarne. Po drugie wakacje kredytowe są de facto rodzajem transferu pieniędzy od banków do zadłużonych, które mogą oni przeznaczyć na konsumpcję, co według rządu może być pomysłem na pobudzenie gospodarki.