Sekurytyzacja funduszowa - trudna, ale bezpieczna

Korzyści płynące z sekurytyzacji aktywów mają w zasięgu ręki także polscy wierzyciele i inwestorzy. To zasługa zmian przepisów regulujących funkcjonowanie banków i funduszy inwestycyjnych, które wprowadzono w 2004 r.

Jakie są możliwości wynikające z uregulowania sekurytyzacji wierzytelności z udziałem funduszy sekurytyzacyjnych? Jak będzie rozwijał się ten sektor? Według różnych szacunków, rynek aktywów sekurytyzacyjnych w Polsce jest wart od 10 do 30 mld zł, przy czym większa część tej puli - ze względu na szczególną przydatność w procesie sekurytyzacji - powinna przypaść funduszom sekurytyzacyjnym (tworzonym zgodnie z przepisami ustawy z 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych).

W polskich warunkach prawnych - tle innych form sekurytyzacji wierzytelności - w procesie przekształcenia wierzytelności w papiery wartościowe, fundusz sekurytyzacyjny doskonale sprawdza się w roli podmiotu emitującego papiery wartościowe oparte na wierzytelnościach. Struktura funduszu sekurytyzacyjnego emitującego certyfikaty inwestycyjne na podstawie określonych wierzytelności (wyselekcjonowane aktywa) w klasycznej konstrukcji procesu sekurytyzacji zbliżona jest bowiem do roli special purpose vehicle (podmiotu tworzonego wyłącznie w celu emisji papierów wartościowych przeprowadzanej w ramach procesu sekurytyzacji), zachowując przy tym własny szczególny charakter.

Więcej zezwoleń,

więcej profesjonalizmu

Dotychczas Komisja Papierów Wartościowych i Giełd (obecnie Komisja Nadzoru Finansowego) udzieliła zezwoleń na utworzenie jedenastu funduszy sekurytyzacyjnych. Jednocześnie lawinowo rośnie również liczba transakcji kupna portfeli wierzytelności bankowych przez fundusze sekurytyzacyjne. Widać także tendencję profesjonalizacji podmiotów biorących udział w procesach sekurytyzacyjnych z udziałem funduszy sekurytyzacyjnych.

Kto jest kim i co może

w sekurytyzacji funduszowej?

Model tzw. sekurytyzacji funduszowej opiera się na dobrze znanej konstrukcji funduszu inwestycyjnego, zarządzanego przez towarzystwo funduszy inwestycyjnych (patrz: schemat powyżej - transakcji sekurytyzacyjnych z udziałem funduszy sekurytyzacyjnych).

Tak jak w przypadku innych typów funduszy inwestycyjnych, organem funduszu jest towarzystwo funduszy inwestycyjnych (TFI), które zarządza funduszem i podejmuje wszelkie decyzje inwestycyjne i działania konieczne do prawidłowego jego funkcjonowania. W praktyce w obsługę funduszu sekurytyzacyjnego zaangażowanych jest kilka podmiotów, ponieważ zarządzanie funduszem sekurytyzacyjnym, w szczególności w ramach udziału w transakcjach sekurytyzacyjnych, jest procesem skomplikowanym.

Zgodnie z przedstawionym schematem sekurytyzacji z udziałem funduszy sekurytyzacyjnych (patrz wyżej), obok towarzystwa funduszy inwestycyjnych, a także depozytariusza kontrolującego prawidłowość zarządzania funduszem, do podstawowych podmiotów biorących udział w programach sekurytyzacji funduszowej należą:

- Inicjator sekurytyzacji (najczęściej bank), który przy wykorzystaniu konstrukcji subpartycypacji lub w ramach umowy przelewu wierzytelności przenosi na fundusz, odpowiednio - prawo do przychodów pieniężnych z wierzytelności przysługujących bankowi lub wyodrębnione jednorodne wierzytelności (pakiety wierzytelności).

- Serwisant (podmiot obsługujący) wykonuje wyłącznie czynności usługowe wobec towarzystwa, gromadząc na rachunek funduszu należności wynikające z wierzytelności przez niego nabytych. Odpowiada również za administrowanie przejętymi przez fundusz do zarządzania wierzytelnościami na podstawie umowy o obsługę sekurytyzowanych wierzytelności. Zawarcie umowy o obsługę sekurytyzowanych wierzytelności między funduszem a serwisantem wymaga uzyskania przez ten podmiot zezwolenia organu nadzoru.

- Doradca ds. wierzytelności analizuje rynek wierzytelności i rentowność poszczególnych pakietów wierzytelności, opiniuje podjęcie określonych decyzji inwestycyjnych (kupno lub sprzedaż określonych pakietów wierzytelności), a także doradza towarzystwu w zakresie obsługi sekurytyzowanych wierzytelności w ramach bieżącego zarządzania wierzytelnościową częścią portfela funduszu. Funkcję doradcy w tym zakresie - Inwestor jest podmiotem, który kupując - bezpośrednio lub za pośrednictwem spółki celowej - emitowane przez fundusz certyfikaty inwestycyjne, finansuje proces sekurytyzacji aktywów i jako uczestnik funduszu partycypuje w dochodach generowanych przez fundusz (jego przychody wynikają z windykacji należności przysługujących funduszowi).

Zakończenie sekurytyzacji wierzytelności z udziałem funduszy sekurytyzacyjnych następuje w dniu wykupu certyfikatów inwestycyjnych przez fundusz lub sprzedaży certyfikatów inwestycyjnych osobie trzeciej.

Plusy i minusy

sekurytyzacji funduszowej

Krajowe rozwiązania instytucjonalno-prawne (w tym uregulowanie kwestii zachowania tajemnicy bankowej i ochrony danych osobowych) sprawiają, że najskuteczniejszą metodą udziału w rynku sekurytyzacji jest utworzenie funduszu sekurytyzacyjnego. Ukształtowanie się odmiennego - od rozwiązań wykorzystywanych w innych krajach - modelu sekurytyzacji wierzytelności wynika z zastosowanych przez polskiego ustawodawcę regulacji prawnych, które służą podniesieniu efektywności sekurytyzacji.

Za niewątpliwe zalety wykorzystania funduszy sekurytyzacyjnych w procedurze sekurytyzacji wierzytelności należy uznać stabilną strukturę funduszu i bieżącą kontrolę organu nadzoru nad rynkiem kapitałowym, które zapewniają bezpieczeństwo powierzonych środków, a także korzyści podatkowe związane zarówno ze sprzedażą wierzytelności funduszowi, jak i opodatkowaniem samego funduszu. Pewnymi ułomnościami sekurytyzacji wierzytelności z udziałem funduszy sekurytyzacyjnych mogą być skomplikowane procedury związane z zaprojektowaniem struktury i przeprowadzeniem programu sekurytyzacji.

Rynek będzie się rozwijał,

gdy znikną przeszkody

Bezpośrednimi czynnikami sprzyjającymi rozwojowi rynku funduszy sekurytyzacyjnych są przede wszystkim preferencje podatkowe, a także dążenie do doraźnej poprawy płynności oraz struktury aktywów w sektorze bankowym. W dłuższym okresie należy oczekiwać przekształcenia celów sekurytyzacji, jako alternatywnego źródła finansowania (efektywnego pozyskania kapitału na prowadzenie działalności).

Najbardziej znaczącymi inwestorami są zagraniczne banki inwestycyjne i fundusze inwestycyjne wysokiego ryzyka, które analizując rynki wierzytelności na całym świecie poszukują możliwości lokowania kapitału w przedsięwzięcia o wysokiej stopie zwrotu, zaś podstawowym źródłem aktywów sekurytyzacyjnych - wierzytelności banków komercyjnych. W niedługim czasie zalety sekurytyzacji, jako atrakcyjnego produktu finansowego, powinny docenić również krajowe banki komercyjne, firmy ubezpieczeniowe i prywatni inwestorzy. Możemy się również spodziewać sekurytyzacji wierzytelności finansowanych ze środków publicznych.

Wzrost liczby transakcji sekurytyzacyjnych może spowodować zmiany na rynku kapitałowym - przede wszystkim poszerzenie katalogu instrumentów finansowych dostępnych dla inwestorów.

Jakkolwiek obecne rozwiązania prawne należy ocenić pozytywnie, dwuletnia praktyka funkcjonowania przepisów rysuje potrzebę pewnej modyfikacji otoczenia prawnego - usunięcie przeszkód w istniejącym porządku prawnym w sprawnym i efektywnym przeprowadzaniu procesów sekurytyzacyjnych. Potrzebne jest przede wszystkim wznowienie i kontynuacja prac nad projektem ustawy o sekurytyzacji.

Fundusze sekurytyzacyjne w Polsce

Intrum Justitia Debt Fund 1 Fundusz Inwestycyjny

Zamknięty Niestandaryzowany Fundusz Sekurytyzacyjny, tworzony przez Intrum Justitia Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych SA

S-Collect Fundusz Inwestycyjny Zamknięty Niestandaryzowany Fundusz Sekurytyzacyjny, tworzony przez PKO Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych SA

BEST I Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty, tworzony przez Copernicus Capital Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych SA

GE Debt Fundusz Inwestycyjny Zamknięty Niestandaryzowany Fundusz Sekurytyzacyjny, tworzony przez GE Debt Management TowarzystwoFOCUS Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty oraz Ultimo Fundusz Inwestycyjny Zamknięty Niestandaryzowany Fundusz Sekurytyzacyjny, tworzone przez DWS Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych SA

EGB Podstawowy Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty, tworzony przez SKARBIEC Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych SA

Allianz - Euler Hermes Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty, tworzony przez Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych Allianz Polska SA

Prokura Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty, Purple 1 Fundusz Inwestycyjny Zamknięty Niestandaryzowany Fundusz Sekurytyzacyjny oraz Bison Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty - tworzone przez BPH Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych SA

Sekurytyzacja

- proces zamiany pakietu

niepłynnych wierzytelności przysługujących określonemu podmiotowi na środki

pieniężne uzyskane wskutek emisji papierów wartościowych opartych na tych

wierzytelnościach.

BPH TFI SA