Bezsporne jest, że podział zysku spółki w formie pieniężnej nie wywołuje skutków w zakresie podatku od towarów i usług. Kontrowersje wzbudza jednak tzw. dywidenda rzeczowa. Choć przepisy kodeksu spółek handlowych nie mówią nic o takiej formie wypłaty zysku wspólnikom, to jest ona powszechnie aprobowana przez doktrynę i stosowana przez podatników. Z dywidendą rzeczową mamy do czynienia, jeżeli wypłata zysku spółki na rzecz wspólników następuje poprzez przekazanie rzeczy oznaczonych co do gatunku. Mogą to być np. surowce czy nieruchomości.
Sporne przy tego rodzaju rozliczeniach jest, czy dywidenda rzeczowa może w ogóle stanowić czynność podlegającą opodatkowaniu VAT. Z jednej strony wypłata dywidendy sama w sobie nie mieści się w pojęciu działalności gospodarczej, a tym samym nie powinna podlegać opodatkowaniu, z drugiej zaś przekazanie dywidendy w formie rzeczowej bezsprzecznie stanowi dostawę towarów lub świadczenie usług. Sądy administracyjne przychylają się właśnie do tego ostatniego aspektu i na jego podstawie budują linię argumentacyjną.
Kwestię tę rozpatrywał wielokrotnie Naczelny Sąd Administracyjny, m.in. w wyroku z 7 grudnia 2016 r. (I FSK 1728/16), w której sąd rozstrzygnął kwestię, o którą spółka będąca zarejestrowanym czynnym podatnikiem VAT, a zamierzająca wypłacić dywidendę w formie rzeczowej w postaci nieruchomości, pytała we wniosku o wydanie indywidualnej interpretacji prawa podatkowego. Zdaniem wnioskodawcy dywidenda ta, z uwagi na nieodpłatny charakter, nie podlegała opodatkowaniu. Z taką argumentacją nie zgodził się dyrektor Izby Skarbowej wydający interpretację oraz Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu.
NSA, rozstrzygając spór, wskazał, że zgodnie z art. 7 ust. 2 pkt 1 ustawy o VAT za dostawę towarów uznaje się także nieodpłatnie przekazanie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa, jeżeli podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.
Tym samym, biorąc pod uwagę otwarty katalog sytuacji, w których nieodpłatne przekazanie towarów przez podatnika należy uznać za czynność opodatkowaną, sąd wskazał konkretne warunki, których wystąpienie przesądza o statusie na gruncie podatku od towarów i usług dywidendy rzeczowej, tj.:
