Polska i europejska branża chemiczna mają problemów bez liku

Spowolnienie gospodarcze w Europie, napływ tanich produktów z innych kontynentów, w tym zwłaszcza z Azji, oraz rosnące wymagania regulacyjne, związane m.in. z zielonym ładem, mocno ograniczają konkurencyjność giełdowych firm chemicznych.

Kondycja szeroko rozumianej branży chemicznej zarówno w Polsce, jak i całej Europie jest coraz gorsza. Przedsiębiorstwa nie tylko muszą mierzyć się ze stosunkowo niskim popytem na lokalnych rynkach, ale dodatkowo, a może przede wszystkim z bardzo dużą konkurencją z innych kontynentów.

– Musimy mieć na uwadze, że praktycznie w całym łańcuchu przetwórstwa odczuwalna jest presja na obniżkę cen, wynikająca z dostępności surowców, półfabrykatów i produktów gotowych pochodzenia azjatyckiego. Brak konkurencyjności europejskiego przemysłu chemicznego wynika m.in. z wysokiego kosztu energii, ale i znacznych obciążeń finansowych związanych z regulacjami czy kosztem emisji CO2, których nie ponoszą producenci azjatyccy – zauważa Monika Darnobyt, rzeczniczka prasowa Azotów.

Azjatycka konkurencja bije w europejskie firmy

Nawet jeśli azjatycka konkurencja zostanie ograniczona, np. poprzez wprowadzenie ceł, to uzyskiwane marże dalekie są od satysfakcjonujących. Azoty jako przykład podają sytuację w obszarze bieli tytanowej. W związku z wprowadzeniem ochronnych ceł antydumpingowych na ten produkt z Chin zauważają zwiększone zainteresowanie produkcją europejską. Z drugiej strony słaby wzrost gospodarczy na Starym Kontynencie i nie najlepsza sytuacja w budownictwie znacznie ograniczają możliwość odbudowy pozytywnej marży na bieli tytanowej w krótkim okresie.

Parkiet

Jeszcze gorzej jest z produkcją melaminy. W efekcie wytwórcy dążą do przywrócenia rozwiązań regulacyjnych, które ponad dwa lata temu zostały zmienione na ich niekorzyść. Chodzi o ponowny przydział darmowych praw do emisji w przypadku produkcji melaminy. Azoty prowadzą też prace nad poprawą technologii i możliwością wprowadzenia energooszczędnych rozwiązań, m.in. w zakresie większego wykorzystania „zielonej” pary z produkcji kwasu siarkowego i kwasu azotowego.

Parkiet

Nie zawsze takie działania mogą jednak przynieść pożądane rezultaty. – Obecnie nie widzimy możliwości utrzymania produkcji w najstarszej instalacji melaminy z 1977 roku (Melamina I). Wymaga ona w perspektywie bardzo kosztownych nakładów odtworzeniowych, które z punktu widzenia konkurencyjności nie są uzasadnione – twierdzi Darnobyt. Dodaje, że w przypadku instalacji Melamina II i Melamina III, które są bardzo wysokiej jakości, celem ZA Puławy (linie produkcyjne należą bezpośrednio do tej firmy) jest utrzymanie sprawności instalacji, by móc szybko przywrócić je do pełnych mocy. Ponadto koncern liczy na podjęcie działań ochronnych wspólnotowego rynku przez UE. Mowa o wprowadzeniu ceł antydumpingowych i cen minimalnych, co pozwoliłoby Azotom poprawić pozycję konkurencyjną względem producentów spoza Unii, głównie z Chin.

Parkiet

Mimo trudniej sytuacji zarówno na rynku, jak i w samej grupie Azoty (duże straty i zadłużenie) koncern na miarę swoich możliwości inwestuje w rozwój biznesu chemicznego. Dla przykładu w zakresie produkcji pigmentów zależne ZCh Police planują w przyszłym roku głównie inwestycje odtworzeniowe, pozwalające zachować ciągłość produkcji i poprawić wykorzystanie zdolności produkcyjnych. – Spółka w tym roku zakończyła inwestycje w zakresie magazynowania i załadunku bieli tytanowej, co powinno skutkować lepszym serwisem dla klienta i zwiększeniem możliwości wysyłkowych produktów luzem. Z kolei w przypadku oxoplastu w tym roku zrealizowane zostały inwestycje odtworzeniowe, umożliwiające zachowanie ciągłości produkcji – podaje Darnobyt.

Obecnie zarząd koncernu pracuje nad transformacją modelu biznesowego w ramach programu „Azoty Business”. Przygotowuje zwłaszcza priorytetowe inicjatywy mające poprawić funkcjonowanie grupy.

Unijne cła mogą pomóc odzyskać części utraconego rynku

Na poprawę sytuacji gospodarczej w Polsce i Europie, a co za tym idzie, zwiększenie inwestycji w gospodarce, wzrost wydatków konsumenckich oraz ożywienie w budownictwie, liczy grupa PCC Rokita. Również ta spółka wskazuje na potrzebę przeciwdziałania dumpingowi w branży chemicznej. „Wraz z innymi europejskimi producentami niektórych uniepalniaczy fosforowych złożyliśmy do Komisji Europejskiej wniosek antydumpingowy przeciwko chińskim producentom. Efektem tej interwencji są decyzje o wprowadzeniu ceł antydumpingowych, jedna z kwietnia tego roku i kolejna z września” – informuje PCC Rokita.

Dodaje, że KE wprowadziła cła, najpierw tymczasowe, a następnie pięcioletnie na poziomie między 53 proc. a 69 proc. Mają one na celu ochronę rynku unijnego, jak również wyrównanie szans europejskich producentów. PCC Rokita oczekuje, że te działania przyczynią się do odzyskania części rynku utraconego na rzecz konkurentów z Chin. Wyrażają też nadzieję na wzrost realizowanej sprzedaży i uzyskiwanej rentowności w zakresie uniepalniaczy fosforowych.

Parkiet

Trudna sytuacja w branży chemicznej powoduje, że co do zasady wykorzystanie zdolności wytwórczych w grupie PCC Rokita nie satysfakcjonuje. Jest jednak jeden wyjątek. W przypadku produkcji polioli poliestrowych zanotowano tak wysokie zapotrzebowanie, że grupa była bliska wykorzystania pełnych mocy.

Aby poprawić swoją pozycję konkurencyjną, PCC Rokita inwestuje m.in. w projekty mające na celu zmniejszenie kosztów energii elektrycznej. Chodzi zwłaszcza o rozbudowę instalacji elektrolizy membranowej o dwa kolejne elektrolizery. Dzięki nim spółka chce ograniczyć jednostkowe zużycia prądu w produkcji ługu i chloru. Realizuje również inwestycję dotyczącą budowy nowego uniwersalnego zakładu w Brzegu Dolnym.

Podstawowymi filarami strategii grupy są rozwój produktów specjalistycznych oraz zwiększanie skali i poziomu prowadzonej działalności poprzez inwestycje. „Zamierzamy budować swoją wartość rynkową poprzez zwiększanie poziomu sprzedaży obecnie wytwarzanych wyrobów, przy równoległej dywersyfikacji portfela o nowe, specjalistyczne, wysokomarżowe i innowacyjne produkty oraz przez dążenie do wzrostu udziału tych produktów w sprzedaży. Dążymy do optymalizacji portfolio produktowego, równocześnie poszukujemy nisz rynkowych i wykorzystujemy możliwości, jakie one stwarzają” – deklaruje spółka. Cele te zamierza osiągnąć poprzez wzrost mocy produkcyjnych, a także przez badania i rozwój w obszarze specjalistycznych produktów.

PCC Rokita zauważa, że europejski przemysł chemiczny jest bardzo różnorodny. Siłą rzeczy sytuacja w poszczególnych jego obszarach bywa odmienna. Nie zmienia to faktu, że na kondycję całej branży ogromny wpływ ma m.in. globalizacja niosąca z jednej strony korzyści, ale i trudności. „Obecnie w całej Europie odnotowuje się nadwyżkę mocy produkcyjnych, wynikającą z mniejszej konkurencyjności branż energochłonnych, jaką jest również chemia, na rzecz konkurentów z Azji, Bliskiego Wschodu czy też Ameryki Północnej. Ten fakt natomiast jest jednym z ważniejszych czynników wpływających na potęgowanie walki cenowej i spadek marż” – twierdzi PCC Rokita. Spółka zauważa, że jednocześnie mają miejsce duże obciążania związane z realizacją Europejskiego Zielonego Ładu. Liczy, że działania unijnych władz doprowadzą do złagodzenia wymagań dotyczących np. raportowania zrównoważonego rozwoju i ograniczenia pozostałych obciążeń administracyjnych.

Dywersyfikacja produktowa i geograficzna może przynieść efekty

Czynniki zewnętrzne uderzają w kondycję grupy PCC Exol. Spółka, odnosząc się do pytania o to, czy i kiedy spodziewa się poprawy w zakresie uzyskiwanych marż, informuje, że w związku ze złożoną sytuacją rynkową konsekwentnie realizuje swoją strategię. „Rozwijamy zarówno istniejące, jak i nowe aplikacje, wzmacniamy obecność także na rynkach zagranicznych. Dywersyfikacja produktowa oraz geograficzna idą w parze, obie mają wspierać naszą konkurencyjność” – podaje PCC Exol.

Parkiet

Grupa inwestuje też w nowe linie technologiczne. W Płocku powstaje drugi ciąg produkcyjny. Obecnie trwa rozruch technologiczny i kompletowanie dokumentacji niezbędnej do uzyskania pozwolenia na użytkowanie. Z kolei w Brzegu Dolnym powstaje nowy zakład realizowany wspólnie z PCC Rokitą. Strategia PCC Exol zakłada rozwój wysokomarżowych, specjalistycznych produktów, którymi są w większości surfaktanty do zastosowań przemysłowych. Spółka przypomina, że jest liderem w produkcji środków powierzchniowo czynnych w Polsce, gdzie lokuje ponad połowę rocznej sprzedaży. W obszarze jej szczególnego zainteresowania pod względem ekspansji znajduje się region Europy Środkowo-Wschodniej.

PCC Exol zapewnia, że produkty grupy znajdują zastosowanie w bardzo różnych branżach. To z kolei może zwiększać odporność firmy na cykle koniunkturalne. Spółka, tak jak i inne giełdowe firmy, nie ujawnia, w ilu procentach wykorzystuje zdolności wytwórcze. Wiadomo jedynie, że im bardziej skomplikowany proces produkcyjny, tym posiadane moce są wykorzystywane w mniejszym stopniu. W przypadku produktów masowych w większym. „Na dużym poziomie uogólnienia można przyjąć, że produkty do zastosowań przemysłowych są produktami specjalistycznymi, a więc wymagającymi bardziej skomplikowanego procesu, stąd też produkuje się tu mniejsze partie. Z kolei produkty do zastosowań w kosmetykach i detergentach są w większej mierze produktami masowymi, a więc ich produkuje się więcej” – tłumaczy PCC Exol.

Parkiet

W tym roku wzrost strat zanotował Polwax, działający na rynku produktów parafinowych. Spółka odmówiła udzielania odpowiedzi na pytania dotyczącej jej i branży. Ogromnym obszarem szeroko rozumianego sektora chemicznego jest petrochemia. Zarówno Orlen, jak i MOL muszą mierzyć się w tym biznesie z niskimi marżami. Również te koncerny nie odpowiedziały na nasze pytania.