Nie wszystkim udaje się ograniczać emisje gazów cieplarnianych

Co do zasady giełdowe grupy o największym negatywnym oddziaływaniu na klimat zmniejszają swój ślad węglowy. W 2023 r. nie wszystkim to się jednak udało, głównie ze względu na wzrost produkcji. W 2024 r. było podobnie.

Jednym z kluczowych aspektów oddziaływania spółek na klimat i środowisko jest tzw. ślad węglowy, czyli emisje gazów cieplarnianych. Ostatnio zagadnienie to nabrało dodatkowego znaczenia za sprawą regulacji dotyczących raportowania ESG. Duże firmy w najbliższych miesiącach po raz pierwszy opublikują roczny dokument, którego jedną ze składowych będą zagadnienia dotyczące zmian klimatu. W raporcie ESG za 2024 r. będą musiały ujawnić, jak zarządzają kwestiami dotyczącymi tej problematyki, jak duży ślad węglowy zostawiają oraz ile zużywają energii i z jakich źródeł ona pochodzi. Część firm już od jakiegoś czasu dobrowolnie to zadanie realizuje. Teraz musi to jednak uczynić według ściśle określonych zasad.

Maleje produkcja energii z węgla brunatnego i kamiennego

Z dotychczas publikowanych informacji wynika, że giełdowe spółki w zakresie ochrony klimatu wiele już zrobiły. Tak jest m.in. z grupą PGE, która w 2023 r. zmniejszyła emisje bezpośrednie (zakres 1) o 18,5 proc. To przede wszystkim konsekwencja ograniczenia o jedną czwartą produkcji prądu w oparciu o węgiel brunatny. Koncern systematycznie prowadzi także działania zmierzające do zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych w elektrowniach i ciepłowniach opalanych węglem kamiennym. W 2024 r. ślad węglowy powinien być jeszcze mniejszy. „Spowodowane jest to spadkiem produkcji w energetyce konwencjonalnej, wykorzystującej węgiel kamienny, oraz niższą produkcją w kogeneracji, co związane jest z mniejszym zapotrzebowaniem na ciepło” – podaje biuro prasowe PGE.

Co więcej, w III kwartale w zależnej PGE Gryfino Dolna Odra została przekazana do eksploatacji elektrownia składająca się z dwóch bloków gazowo-parowych, gdzie emisyjność jest prawie trzy razy mniejsza w porównaniu z blokami węglowymi Elektrowni Dolna Odra. Koncern inwestował też w morskie farmy wiatrowe, instalacje fotowoltaiczne i inne projekty dekarbonizacyjne. Łącznie kosztowało go to około 4 mld zł. Mimo to nadal jest największym emitentem gazów cieplarnianych w Polsce, co wiąże się z koniecznością wydatkowania kolejnych miliardów złotych w zielone projekty. Ile konkretnie i na jakie, zapewne będzie wiadomo po publikacji zaktualizowanej strategii, która ma być zaprezentowana w 2025 r.

GG Parkiet

Spośród giełdowych grup kolejnym dużym emitentem gazów cieplarnianych jest grupa Orlen. W jej przypadku w 2023 r. ślad węglowy spadł o 8,2 proc. (zakres 1). To następstwo zmiany struktury przerabianych gatunków ropy na mniej emisyjne, a także postojów remontowych w rafineriach. Jak było w 2024 r., koncern jeszcze nie ma pełnych danych. Nie podaje też, ile w tym czasie wydał na działania dekarbonizacyjne, ani ile to może być w kolejnych latach. „Trwają prace nad nową strategią, która będzie uwzględniać rewizję projektów inwestycyjnych, otoczenie regulacyjne oraz obecne i przyszłe otoczenie makroekonomiczne. Szczegóły zostaną zaprezentowane na początku 2025 r.” – deklaruje zespół prasowy Orlenu.

Miliardowe inwestycje w projekty ograniczające emisje

Kolejne dwie giełdowe grupy z dużym śladem węglowym to Enea i Tauron. W 2023 r. zmniejszyły emisje bezpośrednie odpowiednio o 20,9 proc. i 26,5 proc. Następne lata również w ich przypadku powinny obfitować w dekarbonizacyjne działania. Poznański koncern zapewnia, że będzie kontynuował projekty modernizacyjne, usprawniające funkcjonowanie bloków wytwórczych. Ma też długoterminowy plan. – Na realizację strategii grupa przeznaczy do 2035 r. blisko 107,5 mld zł. Najwięcej na rozwój OZE, magazynów energii i w obszarze dystrybucji – podaje Berenika Ratajczak, rzecznik prasowy Enei. Ponadto zaplanowano budowę bloków gazowo-parowych oraz inwestycje w utrzymanie efektywności w energetyce konwencjonalnej.

Również strategia grupy Tauron określona na lata 2025–2035 zakłada ogromne inwestycje, bo sięgające 100 mld zł. „W szczególności planujemy przeznaczyć około 60 mld zł na sieć dystrybucyjną, nakłady te przeznaczone będą na przyłączenia nowych klientów, nowych źródeł i rozbudowę sieci oraz działania modernizacyjno-utrzymaniowe. Około 30 mld zł przeznaczone będzie na budowę odnawialnych źródeł i magazynów energii” – podaje zespół prasowy Tauronu. Ponadto około 5 mld zł koncern przeznaczy na dekarbonizację i podniesienie efektywności biznesu ciepłowniczego. W efekcie katowicka grupa już w 2040 r. chce osiągnąć neutralność klimatyczną, czyli zerowy bilans między emitowanymi gazami cieplarnianymi a ich składowaniem i pochłanianiem. To ambitny cel, zważywszy chociażby na fakt, że inne polskie koncerny energetyczne (m.in. PGE, Orlen i Enea) planują taki stan osiągnąć dopiero w 2050 r. Co więcej, Tauron po 2030 r. zamierza zrezygnować z produkcji energii elektrycznej i ciepła z węgla.

Jednym z nielicznych podmiotów, który w 2023 r. zwiększył swój ślad węglowy, była grupa JSW. Emisje bezpośrednie wzrosły w jej przypadku o 7,2 proc., co było z kolei efektem zwyżki produkcji koksu oraz emisji metanu towarzyszącej eksploatacji pokładów węgla. Jak było w 2024 r., jeszcze nie wiadomo. Strategia środowiskowa JSW zakłada redukcję śladu węglowego (zakres 1 i 2) o 30 proc. do 2030 r. względem 2018 r. W związku z tym zintensyfikowano działania w kierunku redukcji emisji gazów cieplarnianych i poprawę efektywności energetycznej procesów produkcyjnych. – Z uwagi na to, że ponad 70 proc. śladu węglowego grupy JSW stanowi metan, opracowano i wdrożono do realizacji program „Redukcji emisji metanu” (REM), uwzględniający dotychczas realizowany program gospodarczego wykorzystania metanu oraz nowe działania konieczne do osiągnięcia zakładanego poziomu redukcji emisji metanu – przypomina Tomasz Siemieniec, rzecznik JSW.

W nowych strategiach spółki określą też cele dekarbonizacyjne

Ze względu na trudną sytuację finansową szczególnie dużym wyzwaniem działania dekarbonizacyjne są w grupie Azoty. W 2023 r. udało się koncernowi zmniejszyć ślad węglowy ze względu na istotne ograniczenie produkcji. Podobnie zapewne było w 2024 r. Jak może postępować dekarbonizacja w kolejnych latach, okaże się po wdrożeniu zaktualizowanej strategii koncernu, co ma nastąpić pod koniec I kwartału 2025 r. – Musimy dostosować założenia strategii do obecnych możliwości finansowych grupy. Ważnym aspektem jest dla nas wdrożenie rozwiązań m.in. z obszaru dekarbonizacji produkcji, które będą stanowić efektywną odpowiedź na wyzwania rynkowe i regulacyjne – podaje Monika Darnobyt, rzeczniczka prasowa Azotów.

W 2023 r. istotnie, bo o 13,7 proc., ślad węglowy (zakres 1) wzrósł w KGHM-ie. W całej grupie zwyżka była znacznie mniejsza. Co było tego powodem, firma nie podała. „Spółka obecnie aktualizuje strategię dla całej grupy kapitałowej oraz prowadzi działania zmierzające do aktualizacji strategii energetycznej. W dalszej kolejności aktualizacji podlegał będzie obowiązujący program dekarbonizacji, tak aby podjęte zobowiązanie dotyczące osiągnięcia neutralności klimatycznej do 2050 r. mogło być osiągnięte, pozostając w zgodzie z paryskim porozumieniem klimatycznym” – przekonuje departament komunikacji KGHM-u. Dodaje, że koncern obecnie rozpoznaje technologie dekarbonizacyjne możliwe do zastosowania w ciągu produkcyjnym i prowadzące do trwałego obniżenia emisji gazów cieplarnianych.

O plany dekarbonizacyjne zapytaliśmy również grupy emitujące znacznie mniej gazów cieplarnianych niż koncerny energetyczne czy wydobywcze. I tak Boryszew wśród projektów ściśle związanych z ograniczeniem śladu węglowego wymienia m.in. rozwój oferty zależnej firmy ZM Silesia Oddział Huta Oława. Chodzi o produkcję bieli cynkowej z przeznaczeniem dla branży oponiarskiej z udziałem surowców wtórnych w procesie rafinacji. Ponadto realizowane są inwestycje w instalacje fotowoltaiczne. Do 2030 r. grupa chce obniżyć emisje z paliw kopalnych o 50 proc. w stosunku do 2023 r.

Inwestycje w OZE i projekty redukujące ślad węglowy realizuje grupa Budimex. W 2024 r. dążyła do pozyskania z rynku 100 proc. energii elektrycznej pochodzącej z OZE. Co więcej, w 2026 r. całość energii produkowanej przez firmy z grupy i na jej potrzeby ma być z OZE. W 2023 r. grupa Budimex zwiększyła jednak swój ślad węglowy (zakres 1) i to aż o 43 proc. Tłumaczy, że to konsekwencja dużego wzrostu zużycia paliw, zwłaszcza oleju napędowego do taboru kolejowego.

Miłosz Marchlewicz, dyrektor ds. komunikacji, Forum Odpowiedzialnego Biznesu

Państwa muszą emitować mniej szkodliwych gazów cieplarnianych

Według najnowszej edycji raportu UNEP „Emissions Gap” zatrzymanie wzrostu temperatury na poziomie 1,5 st. C będzie możliwe pod jednym warunkiem – do 2030 r. państwa muszą emitować o 42 proc. mniej szkodliwych gazów cieplarnianych, a 15 lat później zredukować swoje emisje aż o 57 proc. Ważnym elementem polityk klimatyczno-środowiskowych są więc NDCs – krajowe zobowiązania do redukcji emisji. Rezygnacja z ambitnych celów oznaczałaby dążenie do wzrostu ocieplenia aż o 2,6–3,1 st. C w tym stuleciu. A to z kolei – katastrofalne konsekwencje dla środowiska, społeczeństwa i gospodarki. Ambitne działania wymagają sprawnej współpracy na poziomie międzynarodowym. Zwłaszcza w dobie tzw. polikryzysu ważne jest utrzymanie kierunku wytyczonego przez nową Komisję Europejską. Jako priorytet wskazano konkurencyjność i bezpieczeństwo w celu zwiększenia odporności Europy na obecne i przyszłe kryzysy. Jak podkreśla Leena Ylä-Mononen, dyrektorka wykonawcza Europejskiej Agencji Środowiska, gospodarka Europy i dobrobyt jej obywateli i obywatelek zależą w dużej mierze od zdrowego i odpornego środowiska naturalnego, stabilnego klimatu i długoterminowego zrównoważonego wykorzystania zasobów.