Przyszłość płatności bankowych w Polsce

Sektor bankowy w Polsce stoi przed istotnymi zmianami i wyzwaniami, które będą wymagały zarówno technologicznych, jak i regulacyjnych dostosowań w obszarze procesowania płatności. Banki muszą nie tylko zainwestować w nowe systemy, ale również przygotować się na implementację przepisów, które znacząco wpłyną na ich funkcjonowanie. Zmiany te są kluczowe ze względu na najwyższą jakość obsługi klientów, bezpieczeństwo ich danych oraz komfort korzystania z płatności.

Jednym z kluczowych wyzwań technologicznych dla polskiego sektora bankowego jest pełne wdrożenie standardu ISO 20022 i formatu XML w komunikacji płatniczej. Ten międzynarodowy standard już od lat obowiązuje w wielu krajach. Polska do tej pory korzystała z lokalnych standardów w obszarze dwóch głównych krajowych systemów rozliczeniowych (SORBNET i Elixir). Jednak pełna migracja na ISO 20022 jest nieunikniona i rozpocznie się w 2025 r. od migracji tego pierwszego, obsługującego transakcje wysokokwotowe.

ISO 20022 oferuje nową jakość w zakresie automatyzacji płatności. Wprowadzenie tej technologii pozwala na precyzyjne opisywanie płatności, lepszą identyfikację transakcji oraz usprawnienie screenowania i raportowania. Działy skarbu i płatności korporacyjnych klientów banków mogą na tym szczególnie skorzystać, ponieważ wdrożenie komunikatów w formacie XML, zgodnych z tym standardem, daje możliwość przekazania większej liczby danych w bardziej ustrukturyzowanej formie, dzięki czemu umożliwia większą automatyzację procesowania i wymiany danych, takich jak aktualizacja statusu płatności. Wydawać by się mogło, że to techniczna sprawa, ale ma ona ogromne znaczenie dla klientów.

Banki już od jakiegoś czasu rozwijają rozwiązania wspierające korzystanie z ISO 20022, ale migracja na ten standard w Polsce dopiero się zaczyna. To wyzwanie technologiczne i operacyjne, wymagające dostosowania systemów IT oraz przeszkolenia pracowników i klientów. Jest to jednak inwestycja, która przede wszystkim przyniesie korzyści dla użytkowników.

PSD3, PSR i natychmiastowa SEPA – regulacyjna rewolucja

Na regulacyjnym froncie sektor bankowy musi przygotować się także na wdrożenie PSD3 (Payment Services Directive 3) oraz PSR (Payment Services Regulation). Te europejskie akty prawne mają na celu dalsze ujednolicenie rynku płatności oraz wzmocnienie ochrony konsumentów i przeciwdziałanie oszustwom.

Nowe regulacje wymagają od banków zabezpieczenia transakcji, zwiększenia dostępności danych dla dostawców niebankowych (otwarta bankowość) oraz poprawy przejrzystości operacji płatniczych. Kluczowym elementem PSD3 będzie umożliwienie niebankowym dostawcom usług płatniczych dostępu do systemów płatności​.

W tym roku Parlament Europejski przyjął również nowelizację aktów prawnych dotyczących transakcji SEPA. Wszystkie banki strefy euro muszą oferować płatności natychmiastowe SEPA w przyszłym roku, natomiast banki w Polsce najdalej do stycznia 2027 r. muszą być w stanie obsługiwać płatności przychodzące, a do lipca 2027 r. płatności wychodzące. Przelewy będą realizowane w czasie 10 sekund i nie mogą być droższe niż standardowe transakcje SEPA. Nowością będzie też usługa polegająca na weryfikowaniu, czy nazwa odbiorcy przelewu zgadza się z numerem jego rachunku.

DORA i zarządzanie ryzykiem ICT

Wprowadzenie rozporządzenia DORA (Digital Operational Resilience Act) to kolejne istotne wyzwanie. DORA ma na celu regulowanie kwestii związanych z zarządzaniem ryzykiem operacyjnym w zakresie technologii informacyjnych i komunikacyjnych (ICT) w sektorze finansowym. Banki będą musiały wdrożyć liczne środki zapobiegające incydentom technologicznym, takim jak cyberataki, oraz dostosować umowy z dostawcami ICT do nowych wymogów​.

DORA nakłada również obowiązek raportowania incydentów ICT i przeprowadzania regularnych testów odporności technologicznej. Regulacje te wejdą w życie w styczniu 2025 r., a banki muszą szybko przygotować się na ich implementację. Tu znów mówimy o bardzo złożonym i kosztownym wdrożeniu.

Walka z oszustwami i terroryzmem

Jednym z priorytetów nowych regulacji będzie przeciwdziałanie oszustwom finansowym i zapobieganie finansowaniu terroryzmu. Banki będą zobowiązane do zbierania i udostępniania dodatkowych informacji o transakcjach, takich jak dane o pierwotnym nadawcy (Ultimate Debtor) oraz finalnym odbiorcy (Ultimate Beneficiary). Jedną z większych zmian jest wymaganie wdrażane na bazie rozporządzenia 1113/2024 w sprawie informacji towarzyszących transferom środków pieniężnych i niektórych kryptoaktywów, które polega na przekazywaniu przez dostawców usług płatniczych wraz z transferem środków pieniężnych aktualnego numeru LEI (Legal Entity Identifier) odbiorcy lub dodatkowego innego identyfikatora.

Otwarta bankowość – rozwój

Otwarta bankowość, która umożliwia zewnętrznym podmiotom dostęp do danych klientów, będzie dalej rozwijana w ramach PSD3 i PSR. Banki będą musiały udostępniać jeszcze więcej informacji na temat transakcji swoich klientów za pośrednictwem interfejsów API. Nowym elementem mogą być tzw. permission dashboards, czyli panele pozwalające klientom na zarządzanie zgodami na dostęp do ich danych, co zwiększy transparentność i bezpieczeństwo​, które wdrażane będą zgodnie z rozporządzeniem w sprawie ram dostępu do danych finansowych, czyli FiDA (Financial Data Access).

AI – nadal w grze

Nie możemy zapomnieć również o trwającej w tle rewolucji w sztucznej inteligencji. Instytucje finansowe aktywnie rozwijają te technologie, a wartość inwestycji ciągle rośnie. Kierunek rozwoju AI w dużym stopniu wpłynie na sposób, w jaki będą wdrażane regulacje, oraz w jaki zostanie stworzona wartość dodana dla klientów.

Co czeka banki?

Przyszłość płatności bankowych w Polsce to przede wszystkim dostosowanie się do europejskich regulacji oraz rozwój technologiczny. Banki muszą przygotować się na wdrożenie nowych standardów płatniczych, zainwestować w bezpieczeństwo technologiczne oraz przeciwdziałać oszustwom. Przed sektorem wyzwań jest wiele i czekają go duże inwestycje. Ogromna jest też liczba pytań o szczegóły wdrożeń oraz interpretację przepisów. Jednak efekty prac przyniosą wiele widocznych i wartościowych korzyści dla klientów. Będą oni mogli korzystać z usług finansowych w łatwiejszy sposób, produkty bankowe będą ewoluować, standaryzacja wymusi większą konkurencję, a jednocześnie dalszy nacisk będzie kładziony na cyberbezpieczeństwo sektora finansowego.