Spółki spełniły prawne wymogi. Inteligentnych liczników przybywa

Wymiana liczników zdalnego odczytu to klucz dla powodzenia transformacji energetycznej, która będzie coraz mocniej dotyczyła naszych domów. Tych uzbrojonych w takie narzędzie nadal jest mniejszość. Jednak w ostatnim roku tempo wymiany liczników przyspieszyło.

Z danych Urzędu Regulacji Energetyki wynika, że tempo wymiany liczników w Polsce, niezbędnych, aby w polskich domach mogła zagościć szerzej transformacja energetyczna, jest zbyt wolne. URE nie dysponuje jeszcze danymi za 2023 r., ale naszej redakcji udało się ustalić, ile liczników spółkom dystrybucji udało się już wymienić. Tempo wyraźnie przyspieszyło. Bez wymiany liczników nie jest możliwa instalacja domowej fotowoltaiki czy skorzystanie z taryf dynamicznych, które będą mogły się pojawić w Polsce od sierpnia tego roku.

Prawne wymogi

Prezes urzędu rozpoczął na początku tego roku doroczny monitoring instalacji liczników zdalnego odczytu. Wedle danych z 2023 r. operatorzy sieci dystrybucji zostali poproszeni o przedstawienie stanu na 31 grudnia 2022 r. Z informacji przekazanych przez OSD wynikało, że jedynie 7,02 proc. zainstalowanych układów pomiarowo-rozliczeniowych spełnia wymagania rozporządzenia ministra klimatu i środowiska dot. systemu pomiarowego.

– W styczniu 2024 r. OSD zostali poproszeni o przedstawienie danych dotyczących instalacji liczników zdalnego odczytu wg stanu na 31 grudnia 2023 r. Proces weryfikacji i analizy danych nie został jeszcze zakończony – informuje nas rzeczniczka prasowa URE Magdalena Dąbrowska.

Zaległości były jak dotychczas bardzo duże i wątpliwym wydawało się, że wszystkie spółki energetyczne spełnią wymóg prawa energetycznego, które zakłada, że instalacja liczników zdalnego odczytu do końca ub. roku miała objąć co najmniej 15 proc. łącznej liczby punktów poboru energii u odbiorców końcowych. Oznaczałoby to podwojenie liczby wymiany liczników w zaledwie rok. Ile udało się już wymienić liczników, to jest obecnie przedmiotem postępowania URE, ale „Parkietowi” udało się ustalić, że spółki jednak spełniły ten obowiązek w 2023 r.

Przypomnijmy, że prawo energetyczne nakłada na operatorów systemów dystrybucyjnych obowiązek instalacji do 31 grudnia 2028 r. liczników zdalnego odczytu skomunikowanych z systemem zdalnego odczytu w punktach poboru energii stanowiących co najmniej 80 proc. łącznej liczby punktów poboru energii u odbiorców końcowych. Czas na wymianę wszystkich liczników na tę z funkcją zdalnego odczytu mija 4 lipca 2031 r.

Za niewywiązanie się przez operatorów w terminie z wymiany liczników grożą kary finansowe. Prawo energetyczne wskazuje, że karze pieniężnej podlega ten, kto z nieuzasadnionych powodów nie instaluje liczników zdalnego odczytu zgodnie z harmonogramem określonym w ustawie. Zgodnie z tymi przepisami kara może wynieść od 10 tys. zł do 15 proc. przychodu wynikającego z działalności koncesjonowanej ukaranego przedsiębiorstwa.

Przyspieszenie

O tempo wymiany liczników zapytaliśmy spółki dystrybucyjne. Jest ono wyraźnie wyższe i spółki zdecydowanie przyspieszyły wymianę liczników. Największa spółka dystrybucyjna w kraju, dysponująca bazą ponad 5,9 mln klientów, jeszcze przed sprawozdaniem URE zdradza, że ów obowiązek ustawowy spełniła. – Na koniec 2023 r. liczniki zdalnego odczytu zostały zainstalowane u ponad 1,14 mln klientów Taurona. Stanowi to około 19 proc. odbiorców firmy – informuje nas Tauron. W ubiegłym roku liczniki zdalnego odczytu były instalowane u nowo przyłączanych do sieci klientów i prosumentów. Zgodnie z planami spółki na koniec 2025 r. w sieciach Tauron Dystrybucji będzie funkcjonowało około 2,1 mln liczników inteligentnych, co oznacza, że ponad 35 proc. klientów firmy będzie mogło korzystać z nowych liczników. Tauron tłumaczy, że po stronie operatora chodzi nie tylko o zakup samego licznika, ale przede wszystkim wdrożenie inteligentnego opomiarowania poprzez modernizację stacji niskiego i średniego napięcia oraz zakup i rozwój systemów IT, w tym systemu zdalnego odczytu.

– Harmonogram wdrożenia inteligentnego opomiarowania w Tauronie jest zaplanowany w taki sposób, aby zapewnić spełnienie dla poszczególnych lat wymaganego przez prawo poziomu liczników zdalnego odczytu. Instalacja liczników zdalnego odczytu odbywać się będzie z maksymalnym wykorzystaniem punktów poboru przewidzianych do wymiany legalizacyjnej w danym roku – informuje nas spółka.

Z kolei PGE Dystrybucja, drugi co do wielkości dystrybutor energii w Polsce, informuje, że na koniec 2023 r. zainstalowano liczniki w 982,3 tys. punktach poboru energii u odbiorców końcowych co stanowi 17,32 proc. z ok. 5,5 mln liczby odbiorców, których obsługuje ten dystrybutor. W tej liczbie jest 804,5 tys. punktów poboru energii u odbiorców końcowych w gospodarstwach domowych (15,48 proc.).W tym roku spółka planuje zainstalować ponad 750 tys. liczników, co patrząc na bazę klientów rzędu 5,5 mln, daje ok. 13,6 proc. Taką samą liczbę spółka zamierza zainstalować w przyszłym roku.

– Dzięki temu na koniec 2025 r. zostanie przekroczony próg 35 proc. ogółu opomiarowanych odbiorców – informuje nas firma. Dwa lata później ma to być już 65 proc. PGE Dystrybucja w poprzednim roku uruchomiła postępowanie zakupowe na kolejne transze liczników w liczbie ok. 1,3 mln sztuk. Spółka planuje instalować je w latach 2024 i 2025 r. Zawarcie umów przewidywane jest do końca czerwca 2024 r.

W kolejnych spółkach, które mają już nieco mniejsze bazy klientów, jak Enea Operator, na koniec 2023 r. liczba zainstalowanych liczników wynosiła ponad 458 tys., co stanowi ok. 16,4 proc. klientów. Spółka dostarcza energię do ok. 2,8 mln klientów. – Nasze przyszłe działania skoncentrowane będą na tym, aby do końca 2025 r. zainstalować LZO u minimum 35 proc. naszych klientów, zgodnie z wyznaczonym celem ustawowym. Wszystkich odbiorców mamy zamiar objąć zdalnym opomiarowaniem do 2030 r. – informuje nas spółka.

Liderem w skali wymiany liczników zdalnego odczytu jest zaś Energa Operator, która dystrybuuje energię do ok. 3,3 mln klientów. W 2023 r. zamontowanych zostało blisko 450 tys. zdalnych urządzeń pomiarowych. Wedle danych na koniec 2023 roku w sieci Energa-Operator zamontowanych było blisko 2,5 mln liczników zdalnego odczytu. – Tym samym zdalnym pomiarem objętych było 74 proc. odbiorców energii elektrycznej, przyłączonych do sieci Energa-Operator – informuje nas spółka.

Dla pełnego obrazu należy także wskazać plany operatora działającego w Warszawie, a więc Stoen Operator. Spółka informuje, że w październiku 2023 r. osiągnęła pierwszy kamień milowy wymiany liczników wynikający z prawa na poziomie 180 tys. zamontowanych liczników zdalnego odczytu. Na koniec roku było to 200 tys. (czyli ponad 18 proc.) urządzeń. Spółka planuje pod koniec 2024 r. osiągnąć liczbę instalacji na poziomie 350 tys., a w przypadku gospodarstw domowych około 290 tys.

Miliardowe nakłady

Firmy nie zdradzają planowanych wydatków na wymianę liczników, bo część planuje w tym roku rozpisać przetargi na zakup tych liczników. Z informacji, które jednak do nas trafiają, wynika, że spółki energetyczne planują wydać do 2030 r. ok. 10 mld zł na wymianę liczników na te zdalnego odczytu. Tylko PGE i Tauron, a więc dwaj najwięksi dystrybutorzy energii w kraju, przeznaczą na ten cel łącznie 6,5 mld zł, a pozostałe spółki kolejne ok. 3,5 mld zł.

Na koniec 2022 r. w Polsce było 15,7 mln odbiorców energii w gospodarstwach domowych.