Historia spółkiSpółka akcyjna Fabryka Elementów Hydrauliki Ponar-Wadowice została wpisana do rejestru 1 października 1992 roku. Powstała w wyniku przekształcenia przedsiębiorstwa państwowego działającego pod nazwą Fabryka Elementów Obrabiarkowych Ponar Wadowice. Przedsiębiorstwo to zostało utworzone 1 stycznia 1981 roku, wskutek wydzielenia z Fabryki Wtryskarek Ponar-Żywiec zakładu nr 3, znajdującego się w Wadowicach.Akcje spółki zostały we wrześniu 1995 roku wniesione do narodowych funduszy inwestycyjnych.Ponar jest jednym z głównych krajowych producentów elementów hydrauliki siłowej, osprzętu do układów sterowania i napędów hydraulicznych oraz kompletnych układów sterowania hydraulicznego.Publiczna oferta i debiutPod koniec maja 1997 roku Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy Ponaru zadecydowało o podwyższeniu kapitału akcyjnego w drodze publicznej emisji nowych akcji. Miesiąc później do Komisji Papierów Wartościowych trafił prospekt emisyjny przedsiębiorstwa.W połowie sierpnia 1997 r. KPWiG dopuściła do obrotu publicznego 399 750 akcji zwykłych na okaziciela serii A o wartości nominalnej 3,47 zł każda, 399 750 walorów serii B (sprzedanych przez spółkę w ofercie niepublicznej skierowanej do dotychczasowych akcjonariuszy), a także 67 tys. akcji serii C, które miały być przedmiotem publicznej oferty. Cena emisyjna nowych akcji miała być ustalona na poziomie nie niższym niż 30 zł i nie wyższym niż 40 zł. Ostatecznie ustalono ją pośrodku widełek, tj. na poziomie 35 zł. Subskrypcja rozpoczęła się 15 października 1997 roku, a zakończyła 29 października. Zapisy były przyjmowane od 15 października do 24 października. Wielkość emisji budziła kontrowersje wśród inwestorów. Przedstawiciele spółki zapewniali, że chodziło jedynie o to, by uzyskać wymagany przez Regulamin Giełdy minimalny poziom kapitału, pozwalający wejść do notowań na rynku równoległym i jednocześnie zapewnić środki do realizacji programu inwestycyjnego. Ich zdaniem, sprzedaż 67 tys. akcji pozwalała osiągnąć oba cele. Oferta zakończyła się powodzeniem, co przy skali emisji nie budziło zaskoczenia. Zapisy złożyło 644 inwestorów, którzy zadeklarowali chęć nabycia w sumie 264 919 akcji, tj. bez mała 4 razy więcej niż liczyła emisja.W połowie grudnia 1997 roku Rada Giełdy dopuściła do obrotu na rynku równoległym GPW wszystkie walory Ponaru. Zarząd Giełdy ustalił termin pierwszego notowania na 19 stycznia 1998 roku.Cena debiutu odpowiadała dokładnie cenie emisyjnej akcji serii C i wyniosła 35 zł. Przedstawiciele przedsiębiorstwa uznali debiut za udany, wskazując przy tym, że spółka pojawia się na GPW w okresie nie najlepszej koniunktury na rynku. Prezes firmy Andrzej Dzierugo zapewniał w tym czasie, że inwestorzy, którzy podczas pierwszego notowania kupili walory firmy, dokonali atrakcyjnej lokaty zarówno w horyzoncie średnio-, jak i długoterminowym. Dotychczasowa historia notowań przedsiębiorstwa nie potwierdziła jednak tej opinii.NotowaniaAkcjonariusze Ponaru nie mieli dotychczas zbyt wielu powodów do radości. W styczniu ubiegłego roku, kiedy WIRR zyskał na wartości prawie 3,5%, kurs akcji spółki spadł o 4,5%. W lutym sytuacja wyglądała jeszcze gorzej. Wprawdzie walory spółki potaniały tylko o 1,2%, jednak w tym samym czasie indeks rynku równoległego poszybował w górę o 20,6%.Spadek kursu utrzymał się także w marcu. Wprawdzie także WIRR obniżył w tym czasie swoją wartość, ale dla akcjonariuszy Ponaru był to spadek bardziej dotkliwy niż dla akcjonariuszy wielu innych spółek notowanych na drugim parkiecie. O ile bowiem WIRR stracił 4,3% wartości, o tyle kurs Ponaru zniżkował o 13,6%. Dopiero kwiecień był pierwszym miesiącem, kiedy inwestorzy mogli zjach wadowickiej spółki. Wzrost ceny akcji Ponaru był identyczny, jak wzrost indeksu rynku równoległego i wyniósł 5,2%. Ostatniego dnia miesiąca walory kosztowały 30 zł.Kolejne miesiące były jednak coraz gorsze. W maju kurs walorów Ponaru obniżył się o 16,6%, w czerwcu o 32,4%. W lipcu spadek był znacznie mniejszy (4%), jednak w sierpniu osiągnął rekordowy rozmiar - cena akcji spadła wówczas o 34,5%. W tym samym czasie WIRR nie zachowywał się tak jednoznacznie. Wprawdzie w maju spadł o ponad 11%, jednak w czerwcu i lipcu odnotował wzrost, odpowiednio o 0,3% i 5%. Dopiero w sierpniu załamanie na GPW znalazło wyraz w spadku kursów większości spółek - w tym Ponaru - a co za tym idzie, w spadku indeksów rynkowych. WIRR obniżył w tym miesiącu swoją wartość prawie o 30%. Pierwszego września rynek wycenił walory firmy na 9,55 zł.We wrześniu i w październiku WIRR zwiększył swoją wartość, w odniesieniu do kursu Ponaru utrzymywał się trend spadkowy. Cena akcji spadła we wrześniu o 19%, a w październiku o 11%. Dopiero w ostatnich dwóch miesiącach ubiegłego roku inwestorzy mieli okazję zarobić na walorach spółki. Kurs wzrósł prawie o 8% w listopadzie i o 10% w grudniu. Na koniec bieżącego roku kurs wyniósł 9 zł.AktywnośćUdział spółki w obrotach giełdy jest bardzo mały. Największy był w styczniu ubiegłego roku, kiedy wyniósł 0,18%. W dniu debiutu obrót walorami Ponaru stanowił 0,5% obrotu na giełdzie. Od tego czasu jednak coraz mniej aktywnie handlowano papierami przedsiębiorstwa. W lutym jego udział w obrotach GPW wyniósł 0,06%, w marcu i kwietniu - 0,04%, w maju i czerwcu - 0,02%. Od lipca udział Ponaru w obrotach giełdy w skali miesiąca nie przekracza 0,01% - jest więc symboliczny.Wyniki finansoweW 1996 roku spółka wypracowała 19,3 mln zł przychodów ze sprzedaży i 1,7 mln zł zysku netto. Wyniki za 1997 rok były lepsze i odpowiadały prognozom finansowym przedsiębiorstwa. Wynik finansowy netto za 1997 rok wyniósł 2,03 mln zł, a przychody ze sprzedaży - 22,15 mln zł. W porównaniu z rokiem 1996 oznaczało to wzrost odpowiednio o około 20% i 15%.Plany na 1998 rok były również optymistyczne. Zakładano, że zysk netto wzrośnie w tym okresie do 2,6 mln zł, a przychody ze sprzedaży do 26,4 mln zł. Zarówno więc sprzedaż, jak i wynik finansowy netto miały odnotować jeszcze większą dynamikę wzrostu niż w 1997 roku (w porównaniu z rokiem poprzednim zysk miał się zwiększyć o 28%, a sprzedaż o ponad 19%).Prognoza została jednak w październiku ubiegłego roku zweryfikowana in minus. Spółka założyła wówczas, że zysk netto wyniesie w 1998 roku jedynie 2 mln zł, a przychody ze sprzedaży - 25,3 mln zł. Na pogorszenie wyników przedsiębiorstwa nie miał jednak wpływu - jak w przypadku wielu innych firm - kryzys w Rosji, ale zmiana struktury sprzedaży w porównaniu z opracowanym wcześniej budżetem na 1998 rok. Więcej niż planowano wyrobów trafiło na eksport, co wymusiło jednak dodatkowe nakłady na przygotowanie produkcji eksportowej, a więc zaowocowało wzrostem kosztów. Sprzedaż eksportowa nie jest też tak rentowna, jak sprzedaż w kraju.Spółce nie udało się jednak zrealizować nawet skorygowanych planów finansowych. W ciągu 12 miesięcy ubiegłego roku narastająco Ponar wypracował 24,4 mln zł przychodów ze sprzedaży, zysk netto wyniósł w tym czasie jedynie 1,55 mln zł, co jest rezultatem nie tylko gorszym od zanotowanego w 1997 roku, ale także od osiągniętego w 1996 roku. Jednocześnie spółka poinformowała o utrzymywaniu się niekorzystnych dla niej tendencji na rynku, które nie wróżą szybkiej poprawy sytuacji. W grudniu 1998 roku firma odnotowała znaczny spadek zamówień od klientów krajowych, wywołany zmniejszeniem produkcji przemysłowej.
KRZYSZTOF JEDLAK