Weksle

Jednym z najstarszych obecnie obowiązujących w Polsce aktów prawnych dotyczącym papierów wartościowych jest ustawa z 28 kwietnia 1936 r. - Prawo wekslowe.

W myśl jej przepisów, weksel definiuje się jako dokument, w którym wystawca sam zobowiązuje się dokonać zapłaty określonej kwoty (weksel własny) albo poleca dokonanie zapłaty osobie trzeciej (weksel trasowany). Powstanie zobowiązania między dłużnikiem a wierzycielem wiąże się tu z wypełnieniem blankietu i ze złożeniem podpisu w odpowiednim miejscu. Dodatkowo każdy weksel musi składać się ze ściśle określonych ustawowo elementów.

Cechy dokumentu

Przede wszystkim tego rodzaju papier wartościowy powinien zawierać nazwę "weksel" w samym tekście dokumentu, w języku, w jakim został wystawiony. W wekslu musi znaleźć się podpis wystawcy i musi zostać oznaczony remitent, czyli osoba, na rzecz której lub na zlecenie której ma być dokonana zapłata. Ponadto powinno znaleźć się w nim oznaczenie terminu i miejsca płatności oraz określenie daty i miejsca wystawienia dokumentu. Przy braku oznaczenia terminu płatności, weksel jest płatny za okazaniem. Z kolei brak osobnego określenia miejsca płatności oznacza, że weksel w zależności od rodzaju płatny jest w miejscu wystawienia lub miejscu wymienionym obok nazwiska trasata, czyli osoby zobowiązanej do dokonania zapłaty.

Wreszcie dokument, w którym nie oznaczono miejsca wystawienia, uważa się za wystawiony w miejscu, podanym obok nazwiska wystawcy. Oprócz wyżej wymienionych elementów weksel własny musi zawierać bezwarunkowe przyrzeczenie zapłacenia oznaczonej sumy pieniężnej, a weksel trasowany bezwarunkowe polecenie zapłaty skierowane do trasata oraz określenie osoby trasata.

Własny i trasowany

W literaturze przedmiotu różnice między wekslem własnym i trasowanym zazwyczaj sprowadza się do czterech kwestii. Po pierwsze, w wekslu własnym nie występuje trasat. Kolejna różnica dotyczy obowiązku dokonania zapłaty. W wekslu własnym sam wystawca zobowiązuje się do dokonania zapłaty na rzecz remitenta, podczas gdy w wekslu trasowanym wystawca zobowiązuje trasata do dokonania płatności na rzecz remitenta.

W obu rodzajach dokumentów inny podmiot jest też dłużnikiem głównym. Przy wekslu własnym zawsze jest nim wystawca, natomiast przy wekslu trasowanym akceptant, czyli trasat, który przyjął złożony mu dokument.

Ostatnia różnica dotyczy możliwości kumulowania ról, jakie pełnią podmioty uczestniczące w zobowiązaniu wekslowym. Dla przykładu, w wekslu trasowanym wystawca może być remitentem, podczas gdy w wekslu własnym już nie. Poza wymienionymi cechami oba rodzaje papierów wartościowych są uregulowane niemal w identyczny sposób.

Obieg wekslowy

Weksel, tak jak większość papierów wartościowych, może być przedmiotem handlu. Przeniesienie wynikających z niego uprawnień najczęściej odbywa się poprzez indos, czyli pisemne oświadczenie umieszczone na wekslu lub na załączanej do niego karcie dodatkowej. Sprzedawca weksla nazywany jest indosantem, a nabywca indosariuszem.

Pierwszym indosantem może być wyłącznie remitent. Ze względu na formę indosu wyróżnia się indos zupełny i in blanco. Pierwszy z nich zawiera podpis indosanta, określa osobę indosariusza oraz miejsce i datę przeniesienia wynikających z weksla praw. Indos in blanco jest zdecydowanie bardziej ubogi, gdyż najczęściej ogranicza się do samego podpisu indosanta. Nie wszystkie weksle mogą być jednak zbywane tą drogą. Jeżeli wystawca umieści na dokumencie wyraz "nie na zlecenie" lub inny równoznaczny, to wówczas weksel staje się imiennym papierem wartościowym. Przeniesienie praw z takiego waloru może nastąpić wyłącznie w formie zwykłego przelewu, czyli w drodze cesji i wydania weksla.

Zastosowanie weksla

- gdy nie mamy gotówki, a chcemy dokonać zakupu, natomiast gotówki spodziewamy się w dacie wykupu weksla

- jeżeli chcemy zaciągnąć kredyt (np. kupiecki, dyskontowy, akceptacyjny)- jeżeli chcemy złożyć kaucję jako zabezpieczenie wzajemnych transakcji

- jeżeli chcemy komuś zapłacić pieniędzmi, które winien jest nam nasz dłużnik, ale termin zwrotu pieniędzy jeszcze nie nadszedł (weksel trasowany)

- jeżeli chcemy komuś pożyczyć pieniądze - otrzymujemy wtedy za nie weksel