Wskaźniki ryzyka w funduszu

Zmienia się standard danych prezentowanych przez fundusze, w szczególności w zakresie osiągnięć inwestycyjnych. Informacje o stopie zwrotu oraz porównanie do wyników przyjętych benchmarków będą rzadziej podstawowym kryterium oceny efektywności zarządzania

Wraz z pojawiającymi się na polskim rynku ofertami funduszy zagranicznych oraz wzrostem świadomości inwestorów w zakresie ryzyka inwestycyjnego od zarządzających Towarzystwami Funduszy Inwestycyjnych (TFI) oczekuje się, że będą pomnażać ich aktywa nie tylko efektywnie, ale i bezpiecznie. Dlatego coraz cenniejsze są klasyfikacje (rankingi) funduszy, które przyznają punkty nie tylko za wysokość stopy zwrotu, ale uwzględniające również poziom ryzyka, na które przy tej okazji narażono inwestora.

Najczęściej wykorzystywanymi miarami oceny działalności inwestycyjnej funduszy są takie wskaźniki, jak: tracking error, information ratio czy wskaźnik Sharpe?a. W materiałach informacyjnych funduszy znajdziemy również takie wskaźniki dotyczące ryzyka, jak: alfa, beta i R2 (patrz opisy w tabelce). Wszystkie z nich bazują najczęściej na historycznych danych o wynikach funduszu i w większości odnoszą się do stóp zwrotu osiąganych przez odpowiadający danemu funduszowi benchmark (wzorzec oceniający efektywność inwestycji w jednostki uczestnictwa funduszu, odzwierciedlający zachowanie się zmiennych rynkowych najlepiej oddających cel i politykę inwestycyjną funduszu).

Większość wskaźników jest nie tylko wykorzystywana do prezentowania wyników z inwestycji funduszy, ale również w samym procesie inwestycyjnym jako element zarządzania ryzykiem. Wynika to ze zmiany standardów podejścia do zarządzania i stosowania najlepszych praktyk w dziedzinie zarządzania aktywami. Niektóre firmy zarządzające ujawniają zakres procedur inwestycyjnych oraz jakie stosują miary ryzyka. Odniesienia do niektórych miar ryzyka można również znaleźć w opisach strategii inwestycyjnych czy regulaminach zarządzania. Przy podejmowaniu decyzji inwestycji, prezentowane przez fundusze wskaźniki mogą być użyteczne pod warunkiem zrozumienia, w jaki sposób działają i jak należy je interpretować. Należy pamiętać, że odnoszą się one do wyników historycznych, które nie są gwarancją podobnych zachowań w przyszłości. Fundusze inwestycyjne są przedsięwzięciem długoterminowym, więc wyniki krótkoterminowe powinny mieć charakter wyłącznie informacyjny. W dłuższym okresie na pierwszym planie należy stawiać stabilność i jakość wypracowanych wyników. W wielu przypadkach zachowania funduszy nie mogą być wyjaśnione przez jakiekolwiek statystyki z uwagi na szeroki zakres czynników, jakie miały wpływ na ich działalność. Niemniej jednak przy ocenie efektywności zarządzania nie należy się kierować wyłącznie poziomami stóp zwrotu osiągniętych przez fundusze.

Artykuł prezentuje osobiste poglądy

autora, a nie PZU, z którym jest związany

Terminy ważne dla inwestora

Alfa - określa, jak bardzo ryzyko funduszu zbliżone jest do ryzyka rynku. Wskaźnik na poziomie 1.0 oznacza, że fundusz pokonał rynek

o 1 proc. Wskaźnik większy od zera oznacza, jaką dodatkową wartość dla inwestora wypracował fundusz w stosunku do rynku.

Beta - określa zmienność portfela funduszu w stosunku do rynku. Beta na poziomie

1 oznacza, że fundusz poruszał się tak jak rynek. Wskaźnik niższy od 1 to niższa zmienność wyceny funduszu w stosunku do rynku, a wyższy od 1 - wyższa zmienność. Przy wyższym beta fundusz jest przypuszczalnie bardziej ryzykowny, ale z potencjałem do wyższych zysków.

Duration - stosowane w przypadku instrumentów dłużnych. Określa, jak portfel obligacji jest wrażliwy na zmiany wysokości stóp procentowych. Jest to średnioważony czas trwania obligacji w latach. Krótsze duration oznacza mniejszą wrażliwość na zmiany stóp procentowych. Stosowany jest często wskaźnik modified duration, który określa, jak zmiana 100 pkt bazowych (1 proc.) zmian stóp procentowych wpływa na cenę obligacji (przyjmuje się, że ceny obligacji poruszają się w przeciwnym kierunku co zmiany stóp proc.).

Information Ratio (IR) - określa relację zysku do ryzyka. Dodatkowa stopa zwrotu uzyskana przez zarządzającego funduszem w stosunku do benchmarku jest dzielona przez błąd odwzorowania tego benchmarku. Wskaźnik określa, jak dodatkowa stopa zwrotu funduszu przekracza benchmark, mając na uwadze poniesione ryzyko. Wyższy wskaźnik oznacza, że fundusz był w stanie osiągnąć lepsze wyniki, np. lepiej dobierając styl zarządzania, sektor czy poszczególne spółki. Wskaźnik umożliwia porównanie funduszy z różnymi poziomami stóp zwrotu i ryzyka.

Odchylenie standardowe - miara zmienności cen funduszu. Określa tendencję do wzrostów/spadków cen funduszu w określonym czasie. Wyższa zmienność oznacza podatność na większe ryzyko. W przypadku stabilnych wyników odchylenie standardowe jest niskie.

R kwadrat (r2) - określa, jaki udział w wynikach funduszu miały wyniki rynku (benchmarku). Wskaźnik przyjmuje wartości od

0 do 100 proc. (0,0-1,0).

Tracking Error (TE) - błąd odwzorowania benchmarku. Liczony jest jako odchylenie standardowe dodatkowej stopy zwrotu, czyli stopy zwrotu różniącej się od benchmarku. Dzięki temu wiadomo, w jakim stopniu osiągnięte przez fundusz stopy zwrotu różnią się od benchmarku. Im wskaźnik jest niższy, tym fundusz bardziej odwzorowuje przyjęty benchmark.

Wskaźnik Sharpe?a - działa podobnie jak information ratio - z tym że uzyskana dodatkowa stopa zwrotu funduszu porównywana jest do stopy zwrotu wolnej od ryzyka (np. bony skarbowe) i odchylenia standardowego funduszu. Wskaźnik ten obrazuje, jaki fundusz generuje zysk ponad stopę zwrotu wolną od ryzyka, uwzględniając ryzyko. Wyższy wskaźnik jest lepszy.

Zmienność - miara ryzyka określająca, jak znacznym fluktuacjom ulega cena.