Programy dla inwestorów

W Polsce jeszcze do niedawna analiza techniczna była nieodłącznie związana z wykresami liniowymi. Rosnąca popularność japońskich technik analizowania wykresów spowodowała, że inwestorzy i analitycy rynku kapitałowego w swoich analizach coraz częściej uwzględniają także sygnały pochodzące z ocen formacji świecowych. Dużym ułatwieniem w tym zakresie, zwłaszcza dla mniej doświadczonych inwestorów, są programy komputerowe, pozwalające na automatyczną lokalizację typowych formacji na wykresach świecowych.

Zacznijmy od rynku krajowego. Jedynym polskim programem komputerowym, który posiada funkcję automatycznego lokalizowania formacji na wykresach świecowych, jest ATECH. Warto w tym miejscu przypomnieć, że możliwość taka była dostępna już w poprzedniej, DOS-owej wersji tego programu (7.0). Jeśli na ekranie znajduje się akcjogram dzienny (ciągły), tygodniowy, miesięczny w postaci świeczek japońskich, wówczas program automatycznie wyszuka i zaznaczy na wykresie wszystkie formacje świecowe, jakie w tym okresie wystąpiły. Lista wyszukiwanych przez program formacji obejmuje 20 najpopularniejszych pozycji, w większości są to formacje zapowiadające zmianę kierunku trendu. W pobliżu znalezionej formacji program wyświetla ich nazwę. W razie kłopotów z interpretacją inwestor może odwołać się do podręcznego ?helpa? zawierającego krótkie opisy wszystkich dostępnych w programie formacji świecowych.Rezultat działania funkcji automatycznego wyszukiwania formacji świecowych przedstawia poniższy wykres. Na wykresie świecowym notowań Stalexportu obejmujących okres 6 miesięcy (sierpień 1999 ? styczeń 2000) program zlokalizował 5 formacji cenowych. Ze względu na gwałtowne zmiany trendu w tym okresie były to głównie typowe wierzchołkowe formacje sygnalizujące odwrócenie trendu: pod koniec września 1999 r. ?gwiazda wieczorna? (koniec trendu rosnącego), na początku listopada ub.r. ?pinceta? (odpowiednik formacji podwójnego dna, sygnalizującej odbicie w górę), a nieco później, w ostatnich dniach grudnia, formacja ?chmury?. Na wysoką wiarygodność tej ostatniej formacji, zapowiadającej zmianę trendu, wskazywała silna penetracja pierwszej świeczki. Kolejna zlokalizowana przez program formacja to tzw. zatoka, charakterystyczna dla końca trendu. Chociaż w omawianym przykładzie spadki były nadal kontynuowane, to jednak potencjał spadkowy w okolicy miejsca wystąpienia zatoki uległ znacznemu wyczerpaniu.Innym znanym na polskim rynku giełdowego software?u programem ułatwiającym analizę formacji świecowych jest amerykański OmniTrader. Już od wielu lat program ten jest postrzegany przez inwestorów jako silne narzędzie do automatyzowania analizy technicznej. Istotnie, automatyzacja czynności w niewielu innych programach giełdowych nie została tak daleko posunięta, jak właśnie w OmniTraderze. Miarą popularności tego programu wśród amerykańskich inwestorów są wysokie oceny uzyskiwane w ankiecie organizowanej każdego roku przez amerykańskie pismo ?Technical Analysis of Stocks & Commodities?. Pełnej automatyzacji podlega także proces rozróżniania formacji na wykresach świecowych. O ich wystąpieniu program informuje użytkownika zaznaczając obszar formacji za pomocą specjalnej ramki. Za pomocą opcji ?Assistant? istnieje możliwość uzyskania w oddzielnym oknie informacji na temat znalezionej formacji wraz z jej krótką interpretacją.Począwszy od wersji 6.x możliwość automatycznego wyszukiwania formacji świecowych oferuje także najpopularniejszy na świecie program do analizy technicznej ? MetaStock. Zgodnie z budową programu, funkcja ta jest realizowana z poziomu ?Expert Advisor? (brak osobnej ikony), przez co wielu użytkowników nie korzystających z tej opcji mogło jej po prostu nie zauważyć. Lista znajdujących się w programie formacji świecowych obejmuje ponad 30 pozycji, każda jest dość szczegółowo opisana w podręcznym ?helpie? programu. Z praktycznego punktu widzenia cenna jest możliwość włączenia informacji o pojawieniu się określoni na wykresie świecowym do systemu ostrzeżeń (alertów).Programy specjalistyczneWszystkie zaprezentowane wcześniej programy należą do grupy produktów uniwersalnych, a więc przeznaczonych dla szerokiego kręgu inwestorów. Inną kategorię stanowią programy, których funkcje i możliwości nakierowane są przede wszystkim na obsługę wykresów świecowych. Do najbardziej znanych tego typu programów należą: CandlePower, opracowany przez zasłużoną dla rozwoju oprogramowania giełdowego firmę Norm Systems, oraz CandleStick Forecaster. Podobnie jak OmniTrader, oba specjalistyczne programy znalazły uznanie w oczach amerykańskich inwestorów, czego dowodem są wyniki ostatniej ankiety pisma ?Stocks & Commodities?. CandlePower uzyskał w niej wyróżnienie w dwóch kategoriach ? systemu transakcyjnego do analizy akcji oraz kontraktów terminowych (futures), podczas gdy CandleStick Forecaster znalazł się wśród najlepszych programów analitycznych z ?górnej półki? cenowej (powyżej 500 USD). Ten ostatni program zapewne już niedługo zniknie z rynku. Jego współautor, amerykańska firma Matheny Enterprises, sprzedaje obecnie jego ?adaptację? pod nową nazwą Pattern Forecaster Plus 2.01. O skali przedsięwzięcia świadczy m.in. fakt, że oprócz wersji bazowej dostępnych jest także kilka wersji przeznaczonych do współpracy z innymi programami do analizy technicznej, m.in. TradeStation 2000i oraz SuperCharts.Wyróżniającą się cechą CandlePower jest możliwość skanowania bazy z notowaniami pod kątem różnych formacji świecowych. Podobnie jak w innych tego typu programach, użytkownik otrzymuje pełen zakres informacji dotyczących wybranych formacji: jej opis, krótki komentarz, podstawowe zasady interpretacji, a także uwarunkowania występowania danej formacji. Wśród wielu funkcji programu ułatwiających analizę techniczną warto wymienić wskaźnik ESP (Expert Signal Predictor), ?monitorujący? zgodność wskazań wskaźników analizy technicznej z sygnałami formacji świecowych, a także nową opcję automatycznego generowania sygnałów wybić cenowych. Dużą zaletą programu są także możliwości pracy z praktycznie dowolnym formatem danych oraz sortowania wyników przeszukiwania informacji według dowolnego zakresu danych, np. wielkości sygnałów, określonej typu formacji świecowej lub wskaźnika, cen zamknięcia, wolumenu obrotów itp.Znacznie większy niż w przypadku CandlePower potencjał w zakresie analizy wykresów świecowych oferuje Pattern Forecaster Plus. Praca inwestora z programem koncentruje się na wykorzystaniu dwóch kluczowych opcji programu. Pierwsza z nich (Candle Watch) pozwala na automatyczne przeszukiwanie setek wykresów notowań w poszukiwaniu formacji świecowych. Producent programu twierdzi, że w bazie danych zostały zapisane wzorce ponad 1000 formacji świecowych. Cały proces skanowania notowań przebiega automatycznie, w oparciu o stworzoną wcześniej przez inwestora listę spółek. Wstępna selekcja spółek poprzedza najczęściej proces dokładniejszej analizy wybranych wykresów. Również na tym etapie (opcja Candle Vision) większość czynności program wykonuje automatycznie. Na wykresach poszczególnych walorów program poszukuje sygnałów wynikających z określonego rodzaju formacji świecowych. Rysunek nr 2 przedstawia wykres świecowy kursu TP SA z naniesionym oknem wyboru sygnałów, jakie znajdą się w przyszłym raporcie. Ze względu na jego dużą szczegółowość (gdy zakreślimy wszystkie rodzaje sygnałów) istnieje możliwość uzyskania raportu w formie skróconej (nastawy widoczne w dolnej linii okna). Pod wykresem kursu naniesiony został przykładowo przebieg wskaźnika technicznego ? oscylatora RSI. Program nie posiada ich zbyt wiele (9 ogólnie znanych i 3 własne), co traktowałbym jako absolutne minimum.PodsumowanieMimo że wiele programów komputerowych posiada mechanizmy pozwalające na automatyczną lokalizację formacji świecowych, to jednak należy pamiętać, że przy rozstrzyganiu, czy dany układ świeczek stanowi określoną formację, występuje często element subiektywności. Ma to związek z ogólną sytuacją na rynku, czego przeważnie nie uwzględniają algorytmy obliczeniowe programów komputerowych. W efekcie inwestorzy mogą w różny sposób interpretować sygnały płynące z określonych przez program formacji świecowych. Przykładem jest formacja ?pincety?, która choć charakterystyczna dla szczytów i dołków kursowych, była często lokalizowana przez program ATECH również w innych sytuacjach. Korzystając z wykresów świecowych warto zatem pamiętać, że ważny jest nie tylko fakt pojawienia się na wykresie kursu takiej czy innej formacji, ale przede wszystkim miejsce jej wystąpienia. Mówiąc inaczej, sygnały inwestycyjne, jakich dostarcza dana formacja świecowa, należy zawsze rozpatrywać wyłącznie w kontekście ogólnej technicznej sytuacji na rynku.

KAROL JARZYŃSKI