Szara strefa w Polsce
Szara strefa o ponad 15% podwyższa wartość polskiego PKB. Jej ostoją są: handel, gastronomia i drobne usługi.
Najnowsze dane Głównego Urzędu Statystycznego obrazujące rozmiary szarej strefy dotyczą 1998 r. Statystycy w latach 1994-97 notowali spadek rozmiarów ?drugiego obiegu? gospodarczego. O ile w 1994 r. szara strefa powiększyła nasz PKB o 17,2%, to w 1997 r. ? o 15,2%. Tendencja spadkowa została jednak zahamowana w 1998 r. wskaźnik wzrósł do 15,3%. Od lat, mniej więcej dwie trzecie rodzimej szarej strefy stanowią ukrywane przed fiskusem obroty firm działających oficjalnie, zaś jedna trzecia przypada na pracę wykonywaną ?na czarno?.Wbrew pozorom, dziedziną gospodarki niesprzyjającą robieniu nieuczciwych interesów jest przemysł. Nieformalna produkcja przemysłowa powiększyła polski PKB w 1998 r. tylko o 1,6%. Także budownictwo ma niewielki udział szarej strefie (podniosło wartość PKB o 2,5%). Najłatwiej o działania nieformalne w kategorii, którą statystycy łączą w jedną grupę: handel, naprawy, restauracje i hotele. W tej dziedzinie nieoficjalny przyrost PKB w 1998 r. GUS obliczył na 6,9%.W ciągu badanych przez statystyków 5 lat (1994-98) szara strefa skurczyła się niemal we wszystkich działach polskiej gospodarki. Jedyny wyjątek, to przedsiębiorstwa zajmujące się obsługą nieruchomości i firm. O ile nieuczciwa działalność w tym zakresie w 1994 r. powiększyła PKB o 0,9%, to w 1998 r. o 1,9%.Zachodni eksperci są zdania, że ukrywaniu przed fiskusem działalności gospodarczej sprzyja zjawisko dezintegracji struktur przemysłowych. Polega ono na zlecaniu małym firmom przez duże przedsiębiorstwa coraz większej liczby zadań, głównie o charakterze usługowym. Nowoczesne technologie (np. komputery) eliminują potrzebę pracy w zakładzie, co sprawia, że ukrywanie dochodów jest łatwiejsze.Rozmiary polskiej szarej strefy są mniej więcej takie, jak przeciętnie w krajach UE. W Europie Zachodniej gospodarcze podziemie to 7-16% PKB. Daje ono pracę 10-28 milionom ludzi, co jest odpowiednikiem 7-19% zatrudnionych legalnie. W Grecji i we Włoszech skala szarej strefy jest prawdopodobnie większa niż w Polsce, gdyż szacuje się ją na 20% PKB.
B.J.
