Kim są ISP?Internet Services Providers (ISP) to firmy oferujące klientom indywidualnym i instytucjonalnym dostęp do internetu oraz różne związane z tym usługi (własny adres pocztowy, stronę www itp.). Zakres czynności poszczególnych ISP, zapewniających użytkownikom dostęp do internetu, jest zróżnicowany, różna jest więc kwalifikacja prawna tych rozwiązań.Kiedy wystarczy zgłoszenie działalności?Największa grupa ISP obsługuje routery, które połączone są z siecią dostępową (telefoniczną, kablową, radiową), oraz dołączone są do sieci transmisji danych. W tym przypadku obie sieci są eksploatowane przez innych operatorów. Omawiani ISP zapewniają dostęp do internetu przez kierowanie sygnałów między tą siecią a innymi sieciami.Należy zbadać, czy podmioty te w świetle nowego prawa telekomunikacyjnego będą operatorami. Zgodnie z art. 2 pkt 12 ustawy Prawo telekomunikacyjne (dalej PT) z 21 lipca 2000 r. operator to przedsiębiorca, uprawniony na podstawie odrębnych przepisów do wykonywania działalności gospodarczej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, prowadzący działalność telekomunikacyjną, polegającą na eksploatacji sieci publicznej lub świadczeniu usług telekomunikacyjnych w sieci publicznej.Ta grupa ISP nie eksploatuje sieci publicznych, wymaga zatem zbadania, czy świadczą oni usługi telekomunikacyjne w sieci publicznej.Świadczenie usług telekomunikacyjnych w sieci publicznejZgodnie z art. 2 pkt 19 PT, sieć publiczna to sieć telekomunikacyjna, nie będąca siecią wewnętrzną, służącą do świadczenia usług telekomunikacyjnych.Należy przychylić się do poglądu, zgodnie z którym prowadzenie działalności w sieci publicznej przez ISP można stwierdzić, jeżeli ich routery są połączone z siecią dostępową, która ma charakter sieci publicznej. Jeżeli ISP obsługuje wyłącznie zakończenia sieci usytuowane w sieci wewnętrznej, wówczas nie mamy do czynienia ze świadczeniem usług w sieci publicznej.Świadczenie usług telekomunikacyjnychZbadania wymaga zatem, czy ISP świadczą usługi telekomunikacyjne. Zgodnie z art. 2 ust. 31, usługą telekomunikacyjną jest działalność gospodarcza polegająca na transmisji lub kierowaniu sygnałów w sieciach telekomunikacyjnych. W sytuacji gdy podmiot prowadzący działalność gospodarczą zapewnia użytkownikowi usługę transmisji lub kierowania, ale sam jej nie wykonuje, można mówić o udostępnianiu usług telekomunikacyjnych.Należy jednak pamiętać, że zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 PT, działalność telekomunikacyjna obejmuje również udostępnianie usług telekomunikacyjnych. ISP udostępniający usługi telekomunikacyjne w sieci publicznej, który nie świadczy tych usług, ani nie eksploatuje sieci, nie będzie jednak operatorem.Kierowanie sygnałówW definicji usługi telekomunikacyjnej ustawa zalicza do nich działalność polegającą na transmisji lub kierowaniu sygnałów w sieciach telekomunikacyjnych. Należy rozstrzygnąć, czy ISP zapewnia kierowanie sygnałów w sieciach telekomunikacyjnych.Prawo telekomunikacyjne nie precyzuje, na czym polega kierowanie sygnałów. Powstaje pytanie, czy znajdujące się w ustawie pojęcie komutacji odpowiada ? choćby częściowo ? pojęciu kierowania sygnałów.KomutacjaIstnieje pogląd, zgodnie z którym jeżeli przyjmie się, że ISP zapewnia komutację można uznać, iż dokonuje on czynności kierowania sygnałów, co pozwala uznać jego działalność za świadczenie usługi telekomunikacyjnej.Komutacja oznacza zestawianie połączeń przez wybór docelowego punktu zakończenia sieci spośród wielu możliwych zakończeń sieci (art. 2 pkt 8 PT). Z definicji wynika, że czynność komutacji powinna umożliwiać zestawianie połączeń między różnymi zakończeniami sieci.Komutacja zawiera w sobie możliwość wyboru każdego kolejnego połączenia z określonym zakończeniem sieci spośród wielu możliwych.Definicja operatora przewiduje, że jest nim podmiot eksploatujący sieć publiczną lub świadczący usługi w sieci publicznej. Jednakże operator może świadczyć usługi w sieciach innego podmiotu.Wnioski dotyczące statusu ISP nie eksploatującego sieci publicznejNależałoby uznać, iż ISP świadczy usługę telekomunikacyjną, polegająca na kierowaniu sygnałów w sieciach telekomunikacyjnych. Wykonuje on tę usługę za pomocą routera przyłączonego do sieci dostępowej oraz do sieci transmisji danych. Jeśliby przyjąć, że ISP wykonujący takie funkcje jest operatorem w rozumieniu art. 2 pkt 12 PT, do takiego ISP stosuje się przepisy PT regulujące prawa i obowiązki operatorów. Nie będą wówczas jednak miały zastosowania przepisy, które dotyczą wyłącznie operatorów eksploatujących sieci publiczne, ponieważ przepisy te mają zastosowanie tylko do operatorów sieci publicznej (np. odnośnie do połączeń sieci telekomunikacyjnych).ISP świadczący usługi telekomunikacyjne (prowadzący działalność telekomunikacyjną) powinien dokonać zgłoszenia swojej działalności prezesowi URT w trybie art. 3 ust. 3 i art. 14?16 PT.Czy konieczne zezwolenie?Niektórzy ISP, poza eksploatowaniem routerów zapewniających przełączanie międzysieciowe, eksploatują również sieć dostępową. Na eksploatację tej sieci posiadają oni odpowiednie uprawnienia obejmujące zakładanie i używanie sieci transmisji danych. Pod rządami ustawy o łączności wymagana jest również koncesja na świadczenie usług transmisji danych. ISP świadczący usługi dostępowe za pomocą sieci należącej do innego operatora, powinien uzyskać koncesję na świadczenie usług transmisji danych za pomocą sieci innego uprawnionego operatora.Inni ISP natomiast eksploatują łącza służące połączeniu ich routerów z siecią szkieletową internetu, a także posiadają własną sieć szkieletową. Pod rządami ustawy o łączności eksploatacja tych łączy wymaga uzyskania zezwolenia na zakładanie i używanie sieci. Dodatkowo należy uzyskać koncesję na świadczenie usługi transmisji danych.ISP dysponujący własną siecią dostępową lub liniami łączącymi z siecią szkieletową, a nawet dysponujący własnymi elementami sieci szkieletowej wykonują czynności polegające na eksploatacji sieci. Eksploatacja sieci w rozumieniu PT polega na faktycznym i bezpośrednim dysponowaniu całością funkcji urządzeń i sieci zapewniających telekomunikację (art. 2 pkt 4 PT), czyli transmisję informacji jakiejkolwiek natury za pomocą przewodów, fal radiowych bądź optycznych lub innych środków wykorzystujących energię elektromagnetyczną.ISP eksploatujący publiczną sieć telekomunikacyjną jest operatorem. Poza usługami kierowania sygnałów zapewnia on również usługę transmisji sygnałów.Wnioski dotyczące statusu ISP eksploatującego sieć publicznąISP, który jednocześnie eksploatuje sieć publiczną i świadczy usługi w sieci publicznej, jest operatorem w rozumieniu art. 2 pkt 12 PT. Stosuje się do niego przepisy ustawy dotyczące operatorów. Nie mają do niego zastosowania przepisy dotyczące operatorów publicznych, ponieważ rodzaj eksploatowanej sieci oraz rodzaj świadczonych usług nie będą wymagały uzyskania zezwolenia. Operatorzy eksploatujący sieci podlegające obowiązkowi uzyskania zezwolenia (art. 3 ust.1 PT) do celów związanych z transmisją danych, będą operatorami publicznymi.Operatorzy transmisji danych świadczący usługę dostępu do internetu pod rządami ustawy o łączności prowadzą działalność na podstawie odpowiednich zezwoleń i koncesji. Zgodnie z art. 142 ust. 5 PT, który wejdzie w życie 1 stycznia 2001 r., zezwolenia i koncesje wygasają z mocy prawa. Operatorzy ci będą mogli prowadzić dalej swą działalność po dopełnieniu czynności z art. 142 ust. 6 pkt 2 PT, a mianowicie jeżeli w terminie 3 miesięcy od dnia wejścia w życie nowego prawa telekomunikacyjnego dokonają zgłoszenia wykonywanej działalności telekomunikacyjnej, a prezes URT nie wyrazi sprzeciwu w trybie art. 14 ust. 2 PT.Ponieważ operatorzy ci eksploatują sieci publiczne, stosuje się do nich wszystkie przepisy odnoszące się do operatorów, w szczególności przepisy dotyczące połączeń sieci telekomunikacyjnych oraz przepisy dotyczące współużytkowania infrastruktury telekomunikacyjnej. W konsekwencji taki operator może żądać dostępu do sieci operatora publicznego na podstawie przepisów o połączeniach sieci.Niektórzy ISP świadczą dodatkowo usługi polegające na umożliwianiu pozyskiwania, wytwarzania, przetwarzania, przechowywania, wykorzystywania lub udostępniania informacji za pomocą końcowych urządzeń informatycznych (serwerów) dołączonych do sieci telekomunikacyjnych. W nowym prawie telekomunikacyjnym usługi te wymienione są w art. 46 ust. 1 PT. Usługi te nie są usługami telekomunikacyjnymi, a świadczenie ich nie daje ISP statusu operatora w świetle przepisów PT. Można przyjąć, że w takim przypadku ISP prowadzi działalność gospodarczą, polegającą na zapewnianiu dostępu do usług telekomunikacyjnych świadczonych przez operatora i prowadzenie takiej działalności będącej działalnością telekomunikacyjną podlega wówczas pisemnemu zgłoszeniu prezesowi Urzędu Regulacji Telekomunikacji.

Arwid Mednis,radca prawny

Joanna Król-Bogomilska, Legal Assistant, Kancelaria Prawna Wierzbowski & Szubielska, członek Landwell, sieci międzynarodowych firm prawniczych współpracujących z PricewaterhouseCoopers.www.wierzbowski.pl