Ostatni wywiad André Helina: Zadań dla biegłych coraz więcej

Polski rynek finansowy obiegła wiadomość o nagłej śmierci André Helina, prezesa firmy doradczej BDO. W ubiegłym tygodniu udzielił nam wywiadu, który opublikowaliśmy w poniedziałkowym „Parkiecie”. – Z roku na rok biegli rewidenci mają więcej pracy, co jest efektem rosnących regulacji zarówno w Polsce, jak i w Unii Europejskiej. Ustawodawca chce angażować biegłego rewidenta do wielu nowych czynności – mówił nam André Helin.

Jak w ostatnich latach zmieniał się rynek audytu w Polsce? Jakie widać zmiany na plus, a jakie na minus?

Nie ulega wątpliwości, że rynek od kilku lat się kurczy. Firm audytorskich z roku na rok jest coraz mniej. I nie jest to tendencja, która może kogokolwiek z tej branży dziwić. Wymogi regulatora, ale i nadzorcy rynku są coraz szersze. To powoduje, że mniejszym jednostkom trudno je spełnić, bo je na to nie stać. To powoduje, że specjaliści z mniejszych firm decydują się na dołączenie do większych, które mają środki na inwestycje w narzędzia, w tym odpowiednie technologie, i w ludzi. Lub odchodzą z branży.

Zmianą na plus na pewno jest systematyczny wzrost jakości świadczonych usług. To też jest po części efekt zmian regulacyjnych i wysiłku nadzorcy.

Czyli ostatnie zmiany prawne doprowadziły do poprawy w zakresie jakości pracy biegłego rewidenta?

Trudno jednoznacznie powiedzieć. Liczba naprawdę dużych wpadek w Polsce jest niewielka. Ze spraw poważnych mamy te dotyczące GetBacku i Amber Gold. Na 35 lat działalności polskiego rynku i setki badanych co roku przedsiębiorstw, to naprawdę nie jest dużo.

Liczba firm audytorskich w ostatnich latach w Polsce spadła, o czym już wspomnieliśmy – czy to niepokojąca tendencja? A może to naturalne zjawisko związane z dojrzewaniem rynku? Mniejsze firmy się łączą w sieci, są przejmowane lub zmieniają profil działalności?

Branża audytorska od dłuższego czasu obserwuje kurczące się własne podwórko z powodów, o których już wspomniałem. Jednak mniejszy rynek firm audytorskich zauważają też klienci, którzy audytora szukają. Mają bowiem coraz mniejszy krąg firm, z usług których w zakresie badania sprawozdań finansowych mogą skorzystać. Można nawet pokusić się o stwierdzenie, że już widać kłopoty przedsiębiorców w znalezieniu audytora, co potwierdza praktycznie stała i wysoka liczba zapytań, która do nas napływa z rynku. Pamiętajmy, że mniej firm audytorskich oznacza konieczność obsłużenia przez nie większej grupy klientów. A w audycie nie chodzi o ilość, a o jakość. Jeśli firma audytorska jest odpowiedzialna i dba o wysokie standardy, to dokładnie analizuje każde zapytanie, aby móc stwierdzić czy danego zlecenia może się podjąć, a wykonana praca będzie rzetelna i na wysokim poziomie. Trzeba też podkreślić, że w jeszcze trudniejszej sytuacji będą spółki notowane na giełdzie.

Dlaczego?

W ich przypadku badaniem już dziś zajmuje się wąskie grono firm audytorskich. Koszty badań tych podmiotów są coraz wyższe i będą rosły. I to niestety jest kolejny gwóźdź do trumny dla rynku kapitałowego. Bardzo wąska grupa firm bada dziś spółki JZP (jednostki zainteresowania publicznego, m.in. spółki giełdowe – red).

Z czego wynika brak chęci do badania JZP ze strony części firm audytorskich?

Z faktu, że wiąże się to z wyższymi kosztami, wyższym ryzykiem, a cena za badanie nie zawsze jest bardziej atrakcyjna w porównaniu z innymi podmiotami. Dlatego wiele firm audytorskich systematycznie ocenia swój profil na rynku i możliwości ryzyka. To ich świadoma polityka.

Jest to też celem regulatora i nadzorcy rynku, aby tę grupę firm badały te firmy audytorskie, które mają odpowiedni potencjał, narzędzia i doświadczenie.

Czy branża ma jakieś postulaty skierowane do decydentów, coś wymaga zmiany?

Tak. Dotyczy to zwłaszcza dużych i międzynarodowych firm audytorskich. Według mnie branża audytorska oczekuje, aby mniej pieniędzy szło na nadzór, który jest jednym z najdroższych w Europie, a więcej na szkolenia. Nie możemy się uczyć tylko na podstawie prowadzonych u nas kontroli i wytykanych nam błędów czy nakładanych kar. Dziś organy nadzorcze prowadzą działania informacyjne w obszarach, które dużym firmom audytorskim są dobrze znane. Nam nie potrzeba powielania rzeczy, które już znamy. My potrzebujemy wsparcia w obszarach, które są nieuregulowane, lub które mogą sprawiać problemy po to, aby tworzyć praktykę dla rynku.

W ostatnich latach spadła też liczba biegłych rewidentów. Dlaczego?

To też temat, który powtarzam jak mantrę od początku mojej działalności w Polsce, a zacząłem ją w 1989 r. Zawód biegłego rewidenta, poza tym, że jest zawodem zaufania publicznego, jest profesją, która wymaga niezwykle szerokich horyzontów. Biegły rewident nie może skupić swojej wiedzy wyłącznie na rachunkowości i odpowiednich standardach – krajowych czy międzynarodowych. Aby badanie było pełne i na wysokim poziomie, biegły rewident musi mieć wiedzę z zakresu ekonomii, podatków, prawa, znajomości branż, sytuacji geopolitycznej, technologii czy aktualnych bieżących trendów, które mogą oddziaływać na biznes. To wszystko ma wpływ na przedsiębiorstwa, które badamy, i są to elementy istotne przy ocenie ryzyk, które są kluczowym elementem każdego badania. Jeśli do tego weźmiemy pod uwagę często zmieniające się przepisy, rosnące wymagania regulatora i nadzorcy rynku, coraz częstsze kontrole firm audytorskich, to trudno się dziwić, że coraz mniejsza grupa osób, zwłaszcza tych młodych, chce się podjąć tak wymagającego zajęcia.

Trzeba też pamiętać, że praca w audycie to trudności w zachowaniu równowagi work life balance, o którą to najmłodsze pokolenie wchodzące na rynek pracy dba wyjątkowo, co jest absolutnie godne pochwały.

Jak można zachęcić młodych do tego zawodu?

Musimy szukać rozwiązań kompromisowych. Trzeba mówić o odpowiedzialności, ale pokazywać również korzyści. Audyt to przecież też zmiany na lepsze, np. w obszarze naprawdę dużych i szerokich inwestycji w nowe technologie. Audyt to praca z najlepszymi i największymi firmami na rynku polskim, ale też za granicą.

Audyt to także ciągły rozwój i nauka poprzez konieczność doskonalenia zawodowego i praktyczne doświadczenia. Audyt to w końcu – a może przede wszystkim – ludzie, których poznajemy zarówno w firmach audytorskich, jak i po stronie klientów, od których można czerpać wiedzę i doświadczenie pełnymi garściami. To elementy nie do przecenienia.

Jak będzie wyglądał audyt za kilka lat?

Z pewnością z roku na rok biegli rewidenci mają więcej pracy, co jest efektem rosnących regulacji zarówno w Polsce, jak i w Unii Europejskiej. Obserwujemy również, że ustawodawca chce angażować biegłego rewidenta do wielu nowych czynności kontrolnych, np. sprawozdawczość ESG, co ja jako punkt wyjściowy odbieram bardzo pozytywnie. To podkreśla naszą jakość i zaufanie ustawodawcy do biegłego rewidenta i firm audytorskich jako jednostek zaufania publicznego.

Jednak, aby spełnienie tych wymagań było możliwe także w przyszłości, musi to iść w parze z edukacją i zdrowym rozwojem firm audytorskich. Dlatego też potrzebujemy wsparcia od regulatora i nadzorcy rynku, a wszelkiego rodzaju koszty, jakie nakłada się na firmy audytorskie, powinny być zważone i zbilansowane.

CV

Andre Helin zarządza firmą BDO. Jest doktorem nauk ekonomicznych w zakresie zarządzania i biegłym rewidentem. Autor licznych publikacji stanowiących standard w polskiej rachunkowości. Jeden z nielicznych ekspertów w Polsce posiadających uprawnienia biegłego rewidenta w dwóch krajach. Posiada wieloletnią praktykę we współpracy z instytucjami finansowymi, krajowymi i zagranicznymi grupami kapitałowymi, spółkami giełdowymi oraz przedsiębiorstwami rodzinnymi. Członek rady nadzorczej Polskiej Fundacji Promocji Kadr, były wieloletni członek Komisji ds. Standardów rewizji finansowej przy Krajowej Izbie Biegłych Rewidentów. Doradzał Radzie Polityki Pieniężnej i prezesowi NBP w zakresie zastosowania MSR w instytucjach finansowych.