Jak oszczędzać na kontach IKE i IKZE?

Maklerskie IKE i IKZE to po prostu rachunki maklerskie, ale inne, głównie za sprawą korzyści podatkowych – mówi Eliza Dąbrowska, dyrektor w Noble Securities.

Czy z IKE i IKZE nie jest tak, że są to konta praktycznie dla każdego, a tak naprawdę wciąż niewiele osób o nich wie?

Chyba faktycznie tak jest. Z rozmów z klientami, a w szczególności z tymi młodszymi mogę stwierdzić, że nie jest to produkt powszechnie znany i mówiąc o nich, trzeba dzisiaj tak naprawdę mówić cały czas o podstawach.

To zacznijmy od podstaw. Czym tak naprawdę są IKE i IKZE prowadzone przez domy maklerskie?

W dużym uproszczeniu można powiedzieć, że są to rachunki maklerskie, tylko bardziej niezwykłe. Łatwo się na nie wpłaca pieniądze, ale trudniej jest je wypłacić, ale taka też jest ich główna idea. Konta IKE i IKZE mają służyć temu, abyśmy za ich pośrednictwem inwestowali z myślą o emeryturze.

Co takiego jest niezwykłego w tych rachunkach?

Można powiedzieć, że jeśli chodzi o sam proces otwierania IKE i IKZE, to niewiele on różni się od tego, jak wygląda otwarcie zwykłego rachunku maklerskiego. Bardziej wyraźne różnice widać na poziomie funkcjonowania tych rachunków. Rachunku IKE i IKZE nie zasilimy dowolną kwotą dostępnego kapitału. Co roku możemy jedynie wpłacić maksymalną, wyznaczoną przez ustawodawcę, kwotę. Dużym plusem IKE i IKZE jest to, że inwestując za ich pośrednictwem, nie płacimy tzw. podatku Belki. Same IKE i IKZE jednak też nieco różnią się w tym zakresie. W przypadku IKE nie płacimy podatku Belki, jeśli czekamy z wypłatą pieniędzy do momentu nabycia uprawnień emerytalnych. W przypadku IKZE też nie płacimy podatku Belki, ale musimy jednak zapłacić 10 proc. przy wypłacie pieniędzy. Z drugiej jednak strony coroczne wpłaty na IKZE możemy odliczyć od uzyskanego przychodu w naszym rocznym rozliczeniu podatkowym.

Zakładając IKE i IKZE trzeba mieć już otwarty rachunek maklerski, czy można zrobić to niezależnie od tego?

W Noble Securities nie ma obowiązku posiadania rachunku maklerskiego do tego, by otworzyć IKE czy też IKZE.

Kto więc może otworzyć konto IKE lub IKZE?

W dużym uproszczeniu można powiedzieć, że wszyscy. Co ciekawe, w przypadku IKE i IKZE nie trzeba mieć nawet 18 lat, by móc otworzyć rachunek. Mając przynajmniej 16 lat i dochody z pracy, można już posiadać IKE lub IKZE. Warto jednak pamiętać, że w takiej sytuacji wielkość wpłat z jednej strony nie może przekroczyć wyznaczonych limitów, a z drugiej też nie może być wyższa niż wielkość naszych dochodów wykazywanych w rozliczeniu podatkowym.

Jak konta IKE i IKZE mają się do małżeństw i rodzin. Można prowadzić je wspólnie?

Nie bez powodu rachunki IKE i IKZE nazywane są indywidualnymi rachunkami, a to oznacza, że nie ma możliwości rozliczania się wspólnie.

Z drugiej jednak strony sytuacje życiowe są różne. Co się dzieje z pieniędzmi zgromadzonymi na IKE i IKZE w przypadku śmierci właściciela rachunku?

W przypadku IKE i IKZE mamy do czynienia z dziedziczeniem pieniędzy. Warto przy tym zwrócić uwagę, że w takich przypadkach nie ma podatku od spadku i darowizn. Dodatkowo istnieje także możliwość wypłaty środków bez opodatkowania. Jedynie w przypadku IKZE występuje ryczałtowy podatek dochodowy w wysokości 10 proc., tak jak przy normalnym procesie wypłaty. Zakładając rachunek, można oczywiście wskazać osoby, które będą mogły dysponować pieniędzmi po śmierci prowadzącego IKE lub IKZE.

Czym te dwa produkty różnią się od siebie?

Idea stojąca za jednym i drugim rozwiązaniem jest ta sama. Chodzi o to, abyśmy mogli w długim terminie odkładać pieniądze i po osiągnięciu określonego wieku i spełnieniu określonych wymagań mogli je wypłacić, nie płacąc podatku Belki. Są jednak szczegółowe aspekty, które różnią IKE i IKZE. W przypadku IKE sytuacja jest stosunkowo prosta. W dużym uproszczeniu można powiedzieć, że jest to rachunek maklerski, za pomocą którego po spełnieniu odpowiednich warunków nie zapłacimy podatku Belki od zysków. W przypadku IKZE jest ta dodatkowa korzyść w postaci odliczenia wpłaconych środków od przychodów wykazywanych w rocznym rozliczeniu podatkowym. Tutaj jednak, w momencie osiągnięcia 65 lat, bo wtedy uzyskujemy uprawnienia do wypłaty z IKZE, trzeba zapłacić zryczałtowany podatek w wysokości 10 proc.

Jak duże są korzyści podatkowe związane z IKE i IKZE?

Co roku te korzyści są doskonale znane, bo wiążą się one też z limitami wpłat. W przypadku IKE w tym roku można wpłacić 23 472 zł, czyli trzykrotność przeciętnego wynagrodzenia w Polsce. Jeśli chodzi o IKZE, osoby zatrudnione na etacie mogą maksymalnie wpłacić 9388,8 zł, a osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą mogą wpłacić 14 083,20 zł. Tak jak wspomniałam, korzyści podatkowe w przypadku IKE i IKZE to zwolnienie z podatku Belki. W przypadku IKZE mamy też tę korzyść prawie natychmiastową w postaci odpisu podatkowego. Jest ona szczególne atrakcyjna dla osób, które wpadają w wyższy próg podatkowy. Dla nich w tym roku korzyść podatkowa wynosi ponad 3 tys. zł, w przypadku osób na etacie i ponad 4,5 tys. dla osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą.

Życie pisze różne scenariusze. Czasami potrzebujemy dodatkowych pieniędzy. Czy można sięgnąć po pieniądze zgromadzone na IKE i IKZE?

To pytanie często przewija się w rozmowach z klientami. Muszę przyznać, że w tej kwestii jestem stanowcza. Oczywiście rozumiem, że takie sytuacje mogą się wydarzyć, ale zakładam, że nie jest to jedyny rachunek, za pośrednictwem którego odkłada się pieniądze. Można więc tak zabezpieczyć swój budżet, by mieć pieniądze na wydarzenia losowe poza IKE i IKZE. Jeśli decydujemy się na IKE i IKZE, to starajmy się jednak wykorzystać ich zalety. Jeśli jednak ktoś faktycznie zdecyduje się na wypłatę pieniędzy, to oczywiście jest to możliwe. W przypadku konta IKE można nawet dokonać częściowej wypłaty. Przedwczesne wypłacanie pieniędzy z IKE i IKZE jest jednak nieopłacalne podatkowo. Musimy bowiem zapłacić wszystkie podatki, jakie musimy płacić w przypadku normalnych rachunków maklerskich.

To jakie warunki muszą być spełnione, aby te korzyści wybrzmiały w pełni. Kiedy można wypłacić pieniądze z IKE i IKZE, by ich nie utracić?

Jeśli chodzi o IKE, uprawnienia do wypłaty pieniędzy bez podatku nabywamy w momencie uzyskania uprawnień emerytalnych. Są jednak też dodatkowe warunki. Trzeba bowiem także dodatkowo dokonywać wpłat na rachunek co najmniej przez pięć lat albo dokonać ponad połowy wartości wpłat nie później niż na pięć lat przed złożeniem wniosku o wypłatę. W przypadku IKZE uprawnienia nabywamy po ukończeniu 65. roku życia oraz przy dokonywaniu wpłat na IKZE co najmniej przez pięć lat kalendarzowych.

Jak można założyć konta IKE i IKZE?

Mamy XXI wiek, a więc konta te można założyć, nie wychodząc z domu, chociaż oczywiście jeśli ktoś odczuwa taką potrzebę, może zrobić to poprzez oddziały stacjonarne. Potrzebny jest w zasadzie jedynie dowód osobisty lub paszport. Co jednak istotne... nie możemy otwierać dowolnej liczby IKE i IKZE. W ciągu całego życia przysługuje nam jeden rachunek IKE i jeden IKZE. To powoduje, że do wyboru firmy, która będzie prowadziła nasze rachunki, należy podejść odpowiedzialnie. Oczywiście jest możliwość przenoszenia środków pomiędzy instytucjami, chociaż potrafi to być nieco kłopotliwe. Nie jest więc tak, że możemy mieć IKE lub IKZE w TFI, banku, PTE czy zakładzie ubezpieczeń, a dodatkowo otworzyć te rachunki w domu maklerskim. Musimy się zdecydować, jaka instytucja ma faktycznie prowadzić takie konta. Osobiście oczywiście zachęcam do zapoznania się z ofertą IKE i IKZE w polskich domach maklerskich. Jest ona szczególnie ciekawa dla osób, które interesują się aktywnym inwestowaniem.

Trzeba od razu zakładać IKE i IKZE?

Oczywiście możemy zdecydować się albo na IKE, albo na IKZE, ale także na jeden i drugi rachunek od razu.

Jakie koszty związane są z IKE i IKZE? Ile kosztują one w Noble Securities?

Nic.

Opłaty dodatkowe?

Większość usług dodatkowych w ramach IKE i IKZE w Noble Securities klienci mogą aktywować bez dodatkowych opłat. Otwarcie rachunku jest więc bezpłatne. To samo dotyczy jego prowadzenia. Dodatkowo w ramach IKE i IKZE w naszej firmie mamy oprocentowanie wolnych środków, więc z tego tytułu klienci uzyskują dodatkowo przychody. Jedynymi kosztami są w zasadzie prowizje od zrealizowanych zleceń. Tutaj też jednak można skorzystać z promocji.

Czy po wpłacie pieniędzy na IKE i IKZE od razu trzeba je inwestować, by uzyskać korzyści podatkowe?

To jest bardzo istotna kwestia. Nie trzeba od razu dokonywać inwestycji, co jest szczególnie istotne w przypadku IKZE. Liczy się sama wpłata pieniędzy na IKZE, by później móc je odliczyć od przychodu. Nie musimy także wykorzystywać pełnych limitów wpłat. Wielkość i częstotliwość wpłat zależy od nas samych.

Jak często możemy przenosić IKE i IKZE między instytucjami?

Możemy to robić do momentu nabycia uprawnień. Jeśli je nabędziemy i zdecydujemy się na wypłatę pieniędzy, to wtedy jest to oczywiście niemożliwe.

Materiał powstał we współpracy z Noble Securities