Wiele krajów poszukuje najbardziej efektywnego modelu przeciwdziałania zorganizowanej przestępczości,a także praniu pieniędzy, które jest jednym z ogniw tej przestępczości, czyli wyrafinowanym przestępstwemfinansowo-bankowym. Znane są w tym względzie dwa podstawowe rozwiązania, chociaż nie brakujerozwiązań pośrednich.

Pierwsze, oparte na uregulowaniach Stanów Zjednoczonych Ameryki, jest najbardziej pracochłonne i najbardziej zbiurokratyzowane. Polega na rygorystycznym prowadzeniu rejestrów określonych transakcji przez zobowiązane ustawowo instytucje finansowe i przesyłanie ich do jednej The Financial Crimes Enforcement Network (Agencja ds. Zwalczania Przestępstw Finansowych). Wykorzystanie takiego uregulowania jest uniwersalne, gdyż przykładowo ułatwia wykrywanie nie tylko prania pieniędzy, lecz przede wszystkim oszustw finansowych, podatkowych, celnych itp. Taki model rozwiązań prawnych, w dużej mierze, zawiera projekt polski.Nie wdając się w omawianie modeli pośrednich należy podkreślić, że drugi model ma charakter skrajny, a są to regulacje angielskie, które polegają na profesjonalnym typowaniu przez pracowników banków podejrzanych transakcji. Kwota transakcji nie odgrywa roli, gdyż istotny jest podejrzany charakter operacji czy transakcji. (Ten problem jest tak złożony, że wymaga odrębnej publikacji). Podejrzane transakcje są zgłaszane bezpośrednio do Financial Intelligence Unit of the National Criminal Intelligence Service, czyli Sekcji Finansowej Narodowej Służby Wywiadu Kryminalnego, która prowadzi dalsze czynności. W tym modelu nie prowadzi się rejestru wpłat i wypłat określonych kwot. Nie oznacza to, że rozwiązania angielskie są mniej czy bardziej skuteczne w ściganiu sprawców prania pieniędzy.Skala trudnościNiezwykle ważna jest skala trudności w ujawnianiu przestępstwa prania pieniędzy. Może o tym świadczyć fakt, że nawet najlepiej wyszkolone policje na świecie z wielkim nakładem sił i środków ujawniają tylko znikomy procent tych przestępstw. Z tego względu rządy wielu państw zobowiązują instytucje finansowe do udzielania im odpowiedniej pomocy, a jednocześnie do zapobiegania skutkom tych przestępstw. Skutki są niezwykle groźne nie tylko dla systemu finansowego, lecz również dla państwa i jego obywateli, a przykładowo powodują:l narażenie na destabilizację gospodarki państwa poprzez: zakłócenia w systemie finansowym i podatkowym, wypaczenie mechanizmu rynkowego w zakresie określania parametrów ekonomicznych, naruszenia zasad konkurencji gospodarczej;l korumpowanie pracowników administracji gospodarczej, samorządowej itp.l korumpowanie personelu banków, który na zlecenie klientów (piorących pieniądze) realizuje podejrzane transakcje, nie rejestruje kwot granicznych, nie typuje transakcji podejrzanych itp. Taki stan rzeczy może spowodować podatność banku (i innych instytucji finansowych) na straty w zakresie podejmowania nie uzasadnionych decyzji ekonomicznych z tytułu nadużyć personelu,l możliwość zachwiania stabilności finansowej instytucji zaangażowanej pośrednio lub bezpośrednio w pranie pieniędzy. Naraża to również inne instytucje czy organizacje gospodarcze na poważne straty, a w sytuacjach ekstremalnych nawet na upadłość;l utratę zaufania do sektora bankowego przez klientów krajowych (np. depozytariuszy), a także przez partnerów zagranicznych;l możliwość utraty wiarygodności banków, biur maklerskich i innych instytucji na rynkach finansowych;l rozwój przestępczości zorganizowanej i innych negatywnych procesów zachodzących w szarej strefie gospodarczej poprzez: umożliwienie przejmowania niektórych organizacji gospodarczych, a nawet działów gospodarki przez zorganizowane grupy przestępcze i nakręcanie spirali przestępczej.Trzecie czytanieWkrótce w Sejmie odbędzie się trzecie czytanie rządowego projektu ustawy o przeciwdziałaniu wprowadzaniu do obrotu finansowego wartości majątkowych pochodzących z nielegalnych lub nieujawnionych źródeł. Od początku powstania obecnej wersji projektu ustawy, czyli od 1998 r. (gdyż w 1996 roku powstał projekt ustawy o powołaniu Państwowej Agencji Informacji Finansowej), nazywanej powszechnie ?O powołaniu Generalnego Inspektora? wzbudza ona wiele kontrowersji. Emocje nasilają się zazwyczaj po przeczytaniu fragmentarycznych informacji przekazywanych w prasie. Czytelnik, ze zrozumiałych względów, nie zawsze otrzymuje pełną informację. Przykładowo, stan prawny w tym zakresie nowelizowany jest od 1992 roku, kiedy to wprowadzono pierwszą polską regulację, w randze zarządzenia (nr 16/92) Prezesa NBP, dotyczącą przeciwdziałania praniu pieniędzy w polskich bankach. Następna regulacja Komisji Papierów Wartościowych w randze uchwały dotyczyła biur maklerskich. Warto zatem przypomnieć, że obowiązek rejestracji wszystkich wpłat powyżej 20 000 złotych oraz typowania transakcji podejrzanych przez banki wprowadzono już przed ośmiu laty. Natomiast obowiązek rejestracji takich samych wpłat przez biura maklerskie wprowadzono przed 5 laty. Dla takich uregulowań znowelizowano wówczas Prawo bankowe.Podstawowym celem omawianego projektu ustawy jest wypełnienie postanowień Dyrektywy Rady Wspólnot Europejskich z 10 czerwca 1991 roku w sprawie ochrony systemu finansowego przed wykorzystywaniem go do celów prania pieniędzy oraz konwencji wiedeńskiej z 19 grudnia 1988 roku o zwalczaniu nielegalnego obrotu środkami odurzającymi oraz substancjami psychotropowymi.Konsekwencją takiego stanu rzeczy jest konieczność ustawowego rozszerzenia grupy zobowiązanych podmiotów uczestniczących w obrocie finansowym i ich obowiązków w zakresie gromadzenia i przekazywania odpowiednich informacji do specjalnie w tym celu powołanego Generalnego Inspektora Informacji Finansowej, który będzie organem administracji rządowej i organem informacji finansowej.Według ekspertów Financial Action Task Force (Grupy Specjalnej ds. Przeciwdziałania Praniu Pieniędzy), można wyróżnić trzy następujące (modelowe) etapy prania pieniędzy:1) lokowanie (placement), czyli fizyczne rozdysponowanie gotówki uzyskanej z nielegalnej działalności, w tym wprowadzenie do systemu finansowo-bankowego lub zamiana gotówki na instrumenty finansowe czy inne dobra materialne.2) ukrycie, nawarstwianie, odkładanie lub ?maskowanie? (layering), tj. nagromadzenie wielu różnorodnych operacji (np. zleceń telekomunikacyjnych) w celu oddzielenia nielegalnych zysków od ich źródła, czyli stworzenie systemu skomplikowanych transakcji finansowych (dla zagmatwania ścieżki dokumentacyjnej), mających na celu wydłużenie drogi pieniądza czy innych środków dla zmylenia organów kontrolnych i zapewnienie anonimowości właściwego posiadacza pieniędzy;3) integrowanie (integration), czyli legitymizacja, tj. znalezienie odpowiednich pozorów i usprawiedliwienia na pojawienie się znacznych zasobów i lokaty kapitałów, czyli środków pochodzących z działalności przestępczej w legalnym obrocie gospodarczym. Pomyślne transakcje zapewniają powrót wypranych pieniędzy do systemu gospodarczego w taki sposób, że stwarzają pozory uzyskiwania ich z legalnej działalności, o czym mają świadczyć dokumenty wydane przez bank czy inne instytucje finansowe lub organizacje gospodarcze.Wymienione w projekcie ustawy instytucje zobowiązane to: banki, oddziały banków zagranicznych, domy maklerskie, banki prowadzące działalność maklerską i inne podmioty prowadzące działalność maklerską, Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych SA, podmioty prowadzące działalność w zakresie gier losowych i zakładów wzajemnych, zakłady ubezpieczeń, pośrednicy ubezpieczeniowi i główne oddziały zagranicznych zakładów ubezpieczeń, fundusze inwestycyjne, towarzystwa funduszy inwestycyjnych i towarzystwa funduszy powierniczych, powszechne towarzystwa emerytalne, spółdzielcze kasy oszczędnościowo--kredytowe, Poczta Polska, przedsiębiorstwa leasingowe i factoringowe, rezydenci prowadzący działalność kantorową, którzy w związku z prowadzoną przez siebie działalnością uczestniczą w obrocie wartościami majątkowymi, a także notariusze w zakresie czynności notarialnych, dotyczących obrotu tymi wartościami.Określone w projekcie transakcje posiadają szerszy niż obecnie zakres, dotyczą bowiem: wszelkiego rodzaju wpłat i wypłat gotówkowych, zamiany gotówki na papiery wartościowe lub zagraniczne środki płatnicze oraz zamiany zagranicznych środków płatniczych na krajowe środki płatnicze, konwersji długów na akcje lub udziały, w tym pośrednictwa w wymienionych wyżej czynnościach, a dotyczą kwot przekraczających 10 000 euro. Rejestrowane również będą takie operacje, gdy okoliczności wskazują, że środki mogą pochodzić z nielegalnych lub nieujawnionych źródeł, bez względu na wartość transakcji i jej charakter.Wyższa kwotapodlegająca rejestracjiZ punktu widzenia gracza giełdowego, zarówno poważnego inwestora, jak i spekulanta najważniejszą kwestią jest pytanie: jak nowe regulacje wpłyną na dotychczasowe inwestycje i operacje giełdowe? Otóż problem ten nie ma większego znaczenia dla prowadzonych czynności rejestracyjnych. Zostanie jedynie podwyższona kwota podlegająca rejestracji, tj. z 20 000 złotych do około 40 000 złotych, a także zwiększy się rodzaj operacji podlegających rejestracji. Jednakże uczciwy inwestor w dalszym ciągu nie musi obawiać się żadnych dolegliwości prawnych.Wątpliwe terminyNiektóre terminy projektu mogą budzić wątpliwości. Warto zatem podkreślić, że zgodnie z postanowieniami Kodeksu cywilnego użyte określenia oznaczają:? zamiana ma szersze znaczenie niż definicja określona w art. 603 Kodeksu cywilnego, gdyż obejmuje wszelkie transakcje o wartości przekraczającej równowartość 10 000 euro lub niższej w przypadku okoliczności wskazujących na pochodzenie lub związek z praniem pieniędzy, w tym również nabywanie i zbywanie papierów wartościowych lub zagranicznych środków płatniczych na złote polskie lub odwrotnie. Brak ograniczeń w projekcie ustawy co do rodzajów papierów wartościowych podlegających rejestracji nakłada na właściwe instytucje obowiązek rejestracji transakcji ?zamiany? wszelkich papierów wartościowych, z jakimi mają do czynienia, przykładowo: skup czeków podróżniczych za gotówkę lub na rachunek, skup i sprzedaż czeków bankierskich za gotówkę, wypłaty w czekach podróżniczych lub wypłaty czekiem bankierskim;? pośrednictwo w zamianie ? zdefiniowano w art. 758 § 1 Kodeksu cywilnego dotyczącego umowy agencyjnej. Przyjmujący zlecenie (agent) zobowiązuje się za wynagrodzeniem (prowizja) do stałego pośredniczenia przy zawieraniu umów oznaczonego rodzaju na rzecz dającego zlecenie albo do zawierania takich umów w jego imieniu. Dodatkowym problemem jest pełnomocnictwo pośrednie, gdy przykładowo bank czy biuro maklerskie dokonuje czynności w imieniu własnym, lecz na rachunek klienta. Termin ten należy rozumieć jako działalność podmiotów występujących w imieniu innych osób i nie będących stronami realizowanych transakcji.Wymienione w projekcie wartości majątkowe zdefiniowano jako środki płatnicze, papiery wartościowe lub wartości dewizowe i prawa majątkowe, które są lokowane na rachunku bankowym, rachunku papierów wartościowych i rachunku pieniężnym.Do zadań Generalnego Inspektora będzie należeć: uzyskiwanie, gromadzenie, przetwarzanie i analizowanie informacji poprzez:l badanie przebiegu transakcji zarejestrowanych, o których Generalny Inspektor został powiadomiony;l inicjowanie procedury wstrzymywania transakcji, co do których zachodzi uzasadnione podejrzenie, że ich przedmiotem są wartości majątkowe pochodzące z nielegalnych lub nie ujawnionych źródeł oraz informowanie uprawnionych organów o dokonaniu lub możliwości dokonania takich transakcji;l opracowywanie i przekazywanie uprawnionym organom dokumentów, uzasadniających podejrzenie popełnienia przestępstwa,l inicjowanie i podejmowanie innych czynności, obejmujących przeciwdziałanie wykorzystywaniu polskiego obrotu finansowego do legalizacji dochodów pochodzących z nielegalnych lub nie ujawnionych źródeł, w tym szkolenie pracowników instytucji zobowiązanych w zakresie zadań nałożonych na te instytucje,l sprawowanie kontroli przestrzegania przepisów niniejszej ustawy,l współpraca z zagranicznymi instytucjami, zajmującymi się podobną problematyką.Wykonanie obowiązku rejestracji przez instytucję zobowiązaną polega na dokonaniu identyfikacji swoich klientów w każdym przypadku złożenia pisemnej lub ustnej dyspozycji (zlecenia).Wspomniana identyfikacja obejmuje:1) w przypadku osób fizycznych i ich przedstawicieli ? ustalenie i zapisanie cech dokumentu, stwierdzającego na podstawie odrębnych przepisów tożsamość, lub paszportu, a także imienia, nazwiska, imion rodziców, daty i miejsca urodzenia, obywatelstwa oraz adresu osoby dokonującej transakcji i osoby, w imieniu i na rzecz której dokonywana jest transakcja oraz numeru PESEL,2) w przypadku osób prawnych ? zapisanie aktualnych danych z wyciągu z rejestru handlowego lub innego dokumentu, wskazującego formę organizacyjną osoby prawnej, siedzibę i jej adres oraz aktualnego dokumentu, potwierdzającego umocowanie osoby przeprowadzającej transakcję do reprezentowania tej osoby prawnej, a także danych określonych w pkt. 1, dotyczących osoby reprezentującej,3) w przypadku jednostek organizacyjnych ? nie mających osobowości prawnej ? zapisanie danych z dokumentu, wskazującego formę organizacyjną i adres jej siedziby, oraz dokumentu potwierdzającego umocowanie osób przeprowadzających transakcję do reprezentowania tej jednostki, a także danych określonych w pkt. 1, dotyczących osoby reprezentującej.Identyfikacja, o której mowa powyżej, dotyczy także beneficjentów transakcji i obejmuje ustalenie i zapisanie ich tożsamości oraz adresu.Wszystkie powyższe informacje objęte identyfikacją przechowywane są przez okres 5 lat, licząc od pierwszego dnia roku następującego po roku, w którym dokonano ostatniego zapisu związanego z transakcją.Przekazywanie Generalnemu Inspektorowi informacji o odpowiednich transakcjach odbywać się będzie przede wszystkim przy wykorzystaniu elektronicznych nośników informacji.Jeden wyjątekProjekt przewiduje tylko jeden wyjątek zwolnienia z obowiązku rejestrowania transakcji i powiadamiania Generalnego Inspektora, a mianowicie nie dotyczy transakcji dokonywanych przez państwowe i samorządowe jednostki budżetowe, w związku z wykonywaniem budżetu.Informacja o dokonanej transakcji musi być przekazywana do Generalnego Inspektora niezwłocznie, nie później jednak niż w ciągu 7 dni od dnia przeprowadzenia transakcji. Powinna ona zawierać następujące dane identyfikujące osobę wpłacającą lub pośrednika, beneficjenta, kwotę i rodzaj transakcji. Projekt określa to następująco:1) datę i miejsce dokonanej transakcji,2) imię, nazwisko, obywatelstwo, imiona rodziców, datę i miejsce urodzenia, adres, numer PESEL oraz cechy dokumentu, na podstawie którego dokonano identyfikacji osoby dokonującej transakcji,3) kwotę, walutę i rodzaj transakcji,4) numer rachunku, który wykorzystany został do dokonania transakcji oraz dane dotyczące posiadacza lub dysponenta tego rachunku,5) dane osoby fizycznej, prawnej lub jednostki organizacyjnej nie posiadającej osobowości prawnej, w imieniu której dokonana została transakcja,6) tożsamość lub nazwę i adres beneficjenta transakcji.Prowadzone obecnie w bankach rejestry wpłat powyżej 10 000 euro zawierają większość tego typu danych niezbędnych do realizacji cytowanej uchwały nr 4/98 Komisji Nadzoru Bankowego.Organy kontroli skarbowej, organy podatkowe i celne, a także organy inspekcji celnej będą zobowiązane do niezwłocznego informowania Generalnego Inspektora o wszelkich ujawnionych w toku swojej działalności okolicznościach, mogących wskazywać na prowadzenie działań, mających symptomy prania pieniędzy. Natomiast prokuratura, Urząd Ochrony Państwa oraz jednostki podległe lub nadzorowane przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych informują Generalnego Inspektora o wszystkich przypadkach wszczęcia postępowania w sprawie o przestępstwo określone w art. 299 kk.Wiele kontrowersji budzi procedura wstrzymywania transakcji. Bank, biuro maklerskie lub inna instytucja zobowiązana, która otrzymała od swojego klienta zlecenie przeprowadzenia transakcji, co do której zachodzi uzasadnione podejrzenie, że ma ona związek z popełnieniem przestępstwa określonego w art. 299 kk ma obowiązek niezwłocznie zawiadomić na piśmie Generalnego Inspektora, wskazując zamierzony termin jej realizacji. Jeżeli takiego zawiadomienia nie można było dokonać przed realizacją transakcji, instytucja zobowiązana przekazuje informację o transakcji niezwłocznie po jej przeprowadzeniu, z jednoczesnym podaniem przyczyny braku wcześniejszego zawiadomienia.Generalny Inspektor może w ciągu 12 godzin przekazać instytucji obowiązanej pisemne żądanie wstrzymania tej transakcji na okres nie dłuższy niż 48 godzin od momentu otrzymania zawiadomienia. Dalsze decyzje będą uzależnione od czynności podjętych przez prokuraturę. Jeżeli natomiast transakcja została niesłusznie wstrzymana, odpowiedzialność za szkodę wynikłą z jej wstrzymania ponosić będzie Skarb Państwa.Kontrolowanie instytucji zobowiązanychKolejnym problemem, wzbudzającym uzasadnione wątpliwości, jest kontrolowanie instytucji zobowiązanych. Nie chodzi bowiem o uprawnienia do kontrolowania zasad prawidłowego prowadzenia rejestru i zgłaszania Generalnemu Inspektorowi transakcji podejrzanych. Trudno będzie bowiem wyegzekwować od dyrektora oddziału banku, aby wpuścił on kontrolerów do wszystkich obiektów bankowych, a szczególnie do skarbca. Propozycja takiej regulacji prawnej ma wręcz kuriozalny charakter. Ponadto kontrolerzy nie będą podlegać rewizji osobistej.Obszerny jest indeks instytucji uprawnionych do uzyskiwania informacji od Generalnego Inspektora. Mogą one być udostępniane na wniosek:1) dyrektorów izb skarbowych i dyrektorów urzędów kontroli skarbowej lub ich zastępców ? wyłącznie w sprawach dotyczących zobowiązań podatkowych;2) Przewodniczącego Komisji Nadzoru Bankowego lub osób przez niego upoważnionych ? wyłącznie w sprawach związanych z wykonywaniem nadzoru bankowego;3) Prezesa Głównego Urzędu Ceł lub osób przez niego upoważnionych ? wyłącznie w sprawach, dotyczących egzekwowania długu celnego oraz należności podatkowych, wynikających z wymiany gospodarczej z zagranicą;4) Generalnego Inspektora Celnego lub osób przez niego upoważnionych ? wyłącznie w zakresie niezbędnym do prowadzenia postępowań przygotowawczych w celu zwalczania przestępstw i wykroczeń z zakresu obrotu towarowego z zagranicą;5) Prezesa Państwowego Urzędu Nadzoru Ubezpieczeń lub osób przez niego upoważnionych ? wyłącznie w sprawach związanych z wykonywaniem nadzoru nad działalnością ubezpieczeniową;6) Prezesa Urzędu Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi lub osób przez niego upoważnionych ? wyłącznie w sprawach związanych z tym nadzorem;7) Prezesa Krajowej Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej lub osób przez niego upoważnionych ? wyłącznie w sprawach związanych z wykonywaniem nadzoru nad działalnością spółdzielczych kas oszczędnościowo--kredytowych;8) Przewodniczącego Komisji Papierów Wartościowych i Giełd lub osób przez niego upoważnionych ? w sprawach związanych z wykonywaniem nadzoru nad działalnością domów maklerskich, banków w zakresie prowadzonej przez nie działalności maklerskiej i innych podmiotów prowadzących działalność maklerską na podstawie ustawy ? Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi ? oraz w stosunku do funduszy inwestycyjnych, funduszy powierniczych i towarzystw funduszy inwestycyjnych, Krajowego Depozytu Papierów Wartościowych oraz banków prowadzących rachunki papierów wartościowych;9) Szefa Wojskowych Służb Informacyjnych lub osób przez niego upoważnionych ? w zakresie niezbędnym do wykonywania zadań ustawowych;10) Prezesa Najwyższej Izby Kontroli ? w zakresie niezbędnym do przeprowadzenia postępowania kontrolnego.Ponadto, wspomniane informacje związane z wprowadzaniem do systemu finansowego wartości majątkowych, pochodzących z nielegalnych lub nie ujawnionych źródeł, mogą być udostępniane przez Generalnego Inspektora, po uzgodnieniu z ministrem spraw wewnętrznych i szefem Urzędu Ochrony Państwa zagranicznym instytucjom, zajmującym się zapobieganiem temu przestępstwu, na zasadzie wzajemności, w trybie określonym w dwustronnych porozumieniach.Demontaż tajemnicy bankowejW tej sytuacji jakże trafne jest stanowisko Związku Banków Polskich, przedstawione w komisjach sejmowych, wyrażające zdecydowane zaniepokojenie, że wspomniane przepisy prowadzą faktycznie do demontażu instytucji tajemnicy bankowej, będącej podstawą stosunków między bankami a klientami. Nie ulega kwestii, że uzyskane uprawnienia w zakresie dostępu do tajemnicy bankowej przez wszystkie poprzednio wymienione instytucje, i to w zakresie ustaw kompetencyjnych, skutkować będą totalną penetracją rachunków bankowych. Podobnie rzecz się ma z wglądem do rachunków inwestorów giełdowych w biurach maklerskich. Najlepszym rozwiązaniem, które mogłoby zadowolić zainteresowane strony, jest ustawowe umocowanie sądu do wydawania zgody na uzyskiwanie informacji niezbędnych Urzędowi Ochrony Państwa i jednostkom czy organom podległym ministrowi spraw wewnętrznych.Projekt ustawy przewiduje również odpowiedzialność karną do 3 lat pozbawienia wolności dla osób, które nie wykonują ustawowych obowiązków w zakresie: rejestracji transakcji lub przechowywania rejestrów transakcji wraz z dokumentami dotyczącymi transakcji; identyfikacji klienta lub przechowywania informacji objętych identyfikacją; zawiadomienia organu informacji finansowej o transakcji podejrzanej, a także obowiązku wstrzymania transakcji i ujawnienia informacji osobom nie uprawnionym.Przewidywany 6-miesięczny okres (vacatio legis) wejścia w życie ustawy od czasu jej uchwalenia powinien być wykorzystany przez wszystkie instytucje zobowiązane do odpowiednich przygotowań organizacyjnych. Do najpilniejszych zadań zaliczyć należy:l przeprowadzenie profesjonalnych szkoleń zawodowych ze szczególnym uwzględnieniem wykładni szczegółowych zadań dla określonego rodzaju instytucji zobowiązanych i ich oddziałów terenowych, w zakresie: zasad prowadzenia rejestru i przekazywania go do Generalnego Inspektora oraz zasad typowania transakcji podejrzanych i zgłaszania ich Generalnemu Inspektorowi, a także zasad odpowiedzialności karnej za niewłaściwą realizację postanowień ustawy;l wyznaczenie osób, które w szczególny sposób należy przygotować do realizacji zadań ustawowych, a w szczególności: odpowiedzialnych członków zarządów, dyrektorów odpowiedzialnych w oddziałach, koordynatorów programu, analityków rejestru i członków zespołów konsultacyjnych;l opracowanie wewnętrznego programu zobowiązanej instytucji finansowej w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy na podstawie postanowień ustawy i przepisów wykonawczych.Mimo innych jeszcze kontrowersji i wątpliwości co do planowanych uregulowań prawnych, warto podkreślić przełomowe znaczenie proponowanego stanu prawnego. Projekt nie tylko rozszerza zakres podmiotów zobowiązanych, lecz przede wszystkim powołuje profesjonalny organ finansowy zobowiązany do pośredniczenia między instytucjami zobowiązanymi (bankiem, biurem maklerskim itd.) a prokuraturą. Generalny Inspektor, dokonując specjalistycznej analizy otrzymywanych informacji, dokona ich weryfikacji i przygotuje prokuraturze takie sprawy, które mieć będą większą szansę na udowodnienie przestępstwa, a to przyczyni się do zwiększenia wykrywalności, gdyż jak powszechnie wiadomo ? art. 299 kk jest jak na razie martwym przepisem.

Według Dyrektywy Rady Wspólnot Europejskich z 10 czerwca 1991 roku,pranie pieniędzy obejmuje:? wymianę lub transfer wartości majątkowych przy znajomości faktu, iż pochodzą one z działalności przestępczej lub uczestnictwa w takiej działalności, w celu zatajenia bądź ukrycia nielegalnego pochodzenia tych wartości lub zatajenia faktu pomocy osób uczestniczących w działalności przestępczej, w celu uniknięcia przez te osoby konsekwencji karnych;? zatajenie bądź ukrycie rzeczywistej natury, pochodzenia, stanu lub ruchu wartości majątkowych, prawa dysponowania nimi lub rzeczywistej własności albo odpowiednich praw dotyczących tych wartości, przy znajomości faktu, że pochodzą one z działalności przestępczej lub uczestnictwa w takiej działalności;? nabywanie, posiadanie i używanie wartości majątkowych, jeżeli osoba przyjmująca te wartości wie, że pochodzą one z działalności przestępczej lub uczestnictwa w takiej działalności;? udział w wykonywaniu czynności wymienionych w poprzednich trzech podpunktach, łączenie się w celu ich wykonywania; pomoc w nich, zachęcanie do nich lub udzielanie rad przy ich wykonywaniu bądź ułatwianie ich wykonywania.

Jerzy Wojciech Wójcik

Autor jest doktorem nauk prawnych, kryminologiem, specjalistą w dziedzinie bezpieczeństwa finansowego w biznesie. Wydał ponad 200 publikacji naukowych i popularnonaukowych, w tym 21 książek. Pracuje jako doradca ds. bezpieczeństwa w Centrali Banku Handlowego w Warszawie SA. Aktualnie jest ekspertem sejmowej podkomisji nadzwyczajnej do rozpatrzenia rządowego projektu ustawy o przeciwdziałaniu wprowadzaniu do obrotu finansowego wartości majątkowych pochodzących z nielegalnych źródeł.