Obniżki stóp uderzą w wyniki banków. Pytanie, jak mocno?

Nagła zmiana retoryki RPP wywołała ostrą przecenę notowań wszystkich spółek z indeksu WIG-banki. Dołożyły się do tego cła nałożone przez Trumpa i odpowiedź Chin.

To co się działo w piątek na giełdzie można nazwać paniką. Spadło 78 proc. akcji i wszystkie główne indeksy. Taniała ropa, taniało złoto. Dolar szedł w górę.

Indeks WIG-banki zanurkował na koniec dnia o 10,2 poniżej zamknięcia z czwartku. Na czerwono świeciły wszystkie spółki indeksu, ale najmocniej tracił Bank Millennium - ponad 12 proc. Po ponad 10 proc. oddały m.in PKO BP, Citi Handlowy, Santander BP, czy Alior Bank. Zwyczajnie lała się krew.

Co zapowiada prezes NBP?

Przyczyna spadków na polskiej giełdzie to słabe nastroje na globalnych rynkach wywołane eskalacją wojen celnych (Chiny wprowadziły cła odwetowe na produkty z USA) i idące w ślad za tym rosnące ryzyko ograniczenia międzynarodowego handlu, deglobalizacji itp. A także czynniki krajowe, szczególnie niekorzystne dla banków. Chodzi bowiem o nagłą zmianę retoryki prezesa NBP Adama Glapińskiego w kwestii perspektyw obniżek stóp procentowych. O ile wcześniej prezes miał tu bardzo jastrzębie nastawienie, o tyle na czwartkowej konferencji przedstawił się jako „gołąb na czele gołębi”. I zapowiedział, że RPP może obniżyć stopy już w najbliższym czasie.

Prezes Glapiński nie precyzował dokładnie, jak obecnie wyobraża sobie skalę i tempo luzowania w polityce pieniężnej. Ale interpretując słowa szefa NBP, analitycy obstawiają pierwszą obniżkę stopy referencyjnej już maju, o 50 pkt baz., i łącznie o 100 pkt do końca 2025 r., czyli do 4,75 proc. wobec 5,75 proc. obecnie. Przyszły rok stoi pod wielkim znakiem zapytania, ale zdaniem ekonomistów zejście poniżej 4 proc. na razie wydaje się mało realne.

Wpływ obniżek stóp na wyniki banków

Szybsza, niż można się było dotychczas spodziewać, i być może głębsza obniżka stóp procentowych to dla sektora finansowego zła informacja. Nie ma co ukrywać, że banki w środowisku wysokich stóp osiągają wysokie przychody z tytułu odsetek od kredytów. Zarówno w 2024 r., jak i w 2023 r. wynik odsetkowy był rekordowo wysoki (odpowiednio 106 mld zł oraz 95 mld zł), w ślad za tym również najwyższe w historii były zyski sektora (odpowiednio 42 mld zł oraz 27 mld zł). I to wszystko pomimo słabej akcji kredytowej i przy rekordowo wysokich kosztach sagi frankowej.

Każde cięcie w polityce pieniężnej to dla banków niemal automatyczne obniżenie przychodów. Jak duże straty może ponieść sektor z tego tytułu? Z analiz Związku Banków Polskich wynika, że spadek stóp procentowych do poziomu 5 proc. obniży wynik finansowy sektora o niemal 20 proc. w porównaniu z 2024 r. (przy założeniu, że taki poziom stóp obowiązywałby przez cały rok), spadek do 4,5 proc. – o 27 proc., a do 4 proc. – o 36 proc. (zaś do 3 proc. – o niemal połowę). Można też spodziewać się obniżenia marży odsetkowej i wskaźników rentowności.

Ile mogą zarobić banki w tym roku?

– Przy czym trzeba zdawać sobie sprawę, że na początku spadek zysków nie będzie duży – zaznacza Marcin Materna, analityk BM Banku Millennium. – Kredyty ze zmiennym oprocentowaniem muszą mieć czas, żeby przejść na niższą stopę – wyjaśnia. Jego zdaniem więc w 2025 r. wpływ na wyniki nie będzie dramatycznie duży, rzędu kilku miliardów złotych. Co więcej, jeśli RPP rzeczywiście wyraźnie obniży koszty pożyczania, to można spodziewać się wzrostu akcji kredytowej, co poprawiłoby bankowe przychody i co przynajmniej w części zrekompensowałoby ubytki z tytułu obniżki stóp.

– Dlatego nie spodziewałbym się, by wyniki sektora spadły poniżej 30 mld zł w tym i przyszłym roku z tego tytułu – mówi Materna. Jednocześnie analityk dodaje, że jego zdaniem obniżki stóp nie powinny być duże. – Sądzę, że odpowiedzią na ostatnie zawirowania na rynkach globalnych będzie luzowanie fiskalne na świecie, co doprowadzi do inflacji i szybkiego zakończenia cyklu obniżek – ocenia Materna.

Wrażliwości na ruchy RPP

– W krótkim okresie obniżki stóp procentowych oznaczają dla banków pogorszenie przychodów, w średnim jednak – wzrost wolumenów powinien pokryć ten uszczerbek – zauważa Michał Sobolewski, analityk DM BOŚ. – Warto też zwrócić uwagę, że wpływ cięcia stóp na wyniki sektora powinien być historycznie mniejszy ze względu na mniejszą wrażliwość banków w tym zakresie – zaznacza. Jak przypomina Sobolewski, pierwsze oczekiwania co do luzowania w polityce pieniężnej w Polsce pojawiły się już ponad rok temu (a jastrzębia postawa Glapińskiego to tylko odsuwała w czasie), więc banki miały trochę czasu, by się przygotować. Poza tym nawet 70–80 proc. nowych kredytów hipotecznych ma jednak okresową stałą stopę procentową, więc bieżące wahania WIBOR-u nie mają na nie wpływu.

Analitycy zaznaczają też, że spory wpływ na wyniki banków ma poziom kosztów, w tym kosztów ryzyka prawnego kredytów CHF. Według naszych szacunków w 2024 r. rezerwy frankowe obniżyły zysk netto banków giełdowych o 16 mld zł, w tym roku zaś powinny być one wyraźnie niższe.