Nabywanie i posiadanie dużych pakietów akcji spółek publicznych

W ostatnich miesiącachweszły w życie przepisy,w istotny sposóbzmieniające możliwościnabywania znacznychpakietów akcji,a także wspólnegopodejmowaniaprzez kilku inwestorówdziałań mającychna celu uzyskaniewpływu na spółkiakcyjne. Rozszerzeniui zaostrzeniu uległateż kontrola organów państwa nad tegorodzaju transakcjami.Szczególnemuobostrzeniuuległy zasadyobowiązujące wobecspółek publicznych.

Marek Wierzbowski

Zmiany te są efektem wejścia w życie Kodeksu spółek handlowych, ustawy z 15 grudnia 2000 r. o ochronie konkurencji i konsumentów oraz noweli z 8 grudnia 2000 r. do prawa o publicznym obrocie papierami wartościowymi.W nowym ustawodawstwie powszechnie została zaakceptowana zasada, że nabycie lub wykonywanie praw z akcji przez spółkę zależną uważa się za nabycie lub wykonywanie praw z akcji przez spółkę dominującą ? zob. art. 6 § 2 KSH, art. 14 Ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów (?Dokonanie koncentracji przez przedsiębiorcę zależnego uważa się za jej dokonanie przez przedsiębiorcę dominującego?), art. 158a Prawa o publicznym obrocie (?Nabycie, zbycie lub posiadanie przez podmiot pośrednio lub bezpośrednio zależny akcji spółki publicznej lub wystawionych w związku z tymi akcjami kwitów depozytowych uważa się za nabycie, zbycie lub posiadanie tych akcji lub kwitów depozytowych przez podmiot dominujący?).Nowe ustawodawstwo rozciągnęło również przepisy dotyczące nabycia znacznych pakietów na przypadki, kiedy akcje są nabywane lub pewne prawa wykonywane przez grupę inwestorów działających w porozumieniu.Przyjęta zasada łącznego obliczania (agregacji) pakietów akcji podmiotu zależnego i dominującego nie jest jednolicie stosowana. Np. definicja podmiotu dominującego zawarta w prawie o publicznym obrocie i recypowana w niektórych innych ustawach jest różna od tych z Kodeksu spółek handlowych i Ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów.Zasada, iż nabycie lub wykonywanie praw z akcji przez spółkę zależną, uważa się za nabycie lub wykonywanie praw z akcji przez spółkę dominującą, powoduje, że obowiązki związane z zakupem walorów, zostają rozciągnięte na podmioty dominujące wobec tych, które akcje nabywają, a wielkości pakietów i związane z tym obowiązki są liczone razem dla całej grupy podmiotów powiązanych stosunkiem zależności. Ponadto, obowiązki te rozciągają się na podmioty będące stronami porozumienia z podmiotami, które kupują akcje.Rozciągnięcie obowiązków na inne podmioty następuje przy tym niezależnie od tego, czy same one nabywają bądź zlecają nabycie akcji, czy też nie.Takie rozwiązanie od dawna znane jest w prawie antymonopolowym. Jest tam przyjęte łączne traktowanie wszystkich działań zmierzających do koncentracji przez podmiot dominujący i podmioty od niego zależne. Dzięki temu nie dopuszcza się do sytuacji, gdy podmiot dominujący wykorzystuje podmioty od niego zależne, które kupując niewielkie pakiety akcji, mogłyby łącznie uzyskać kontrolę nad firmą, unikając dzięki rozproszeniu pakietów, każdy z osobna przekraczania progów nabycia akcji określonych w prawie antymonopolowym, kiedy to konieczne jest uzyskanie zezwolenia organu antymonopolowego.Przejęcie kontroli może następować również w inny sposób, np. w drodze zlecania innym podmiotom dokonania nabycia akcji, a następnie wykonywania prawa głosu z tych akcji w sposób wskazany przez zleceniodawcę. Jest to tzw. parkowanie akcji, które dość często miało miejsce w Polsce. Polegało ono na tym, że podmiot zainteresowany przejęciem kontroli nad danym przedsiębiorstwem zlecał kilku innym podmiotom (z reguły o charakterze funduszy inwestycyjnych bądź banków inwestycyjnych) zakup akcji we własnym imieniu przez dany fundusz lub bank. Często wiązało się z tym zobowiązanie, nie zawsze zapisane w porozumieniu, do wykonywania prawa głosu w sposób określony przez zleceniodawcę. Jednocześnie zapewniał on zleceniobiorcy możliwość wyjścia z pewnym zyskiem bądź bez strat z inwesty w akcje takiej spółki, np. poprzez zobowiązanie się do ich odkupienia po upływie określonego czasu za określoną z góry cenę.Rozciągnięcie obowiązków związanych z nabywaniem znacznych pakietów akcji na podmioty inne niż te, które same dokonują nabycia w liczbie powodującej powstanie obowiązków, niesie za sobą szereg problemów.Po pierwsze, powoduje konieczność sumowania akcji kupowanych przez podmioty zależne i podmiot dominujący, co może wymagać ciągłej wymiany informacji między nimi o dokonanych inwestycjach i zbyciu akcji. Biorąc pod uwagę, iż na rynku kapitałowym działają liczne podmioty, często wchodzące w skład bardzo dużych grup, może się okazać, iż tego rodzaju bieżąca wymiana informacji konieczna będzie nawet między kilkudziesięcioma lub i więcej podmiotami powiązanymi stosunkiem zależności, np. tworzącymi grupę skupioną wokół jednego z wielkich międzynarodowych banków.Po drugie ? jakie podmioty objęte są takimi obowiązkami, zwłaszcza w sytuacji bardzo złożonych grup. Ustalenia wymaga, który lub które podmioty w ramach grupy mają obowiązek złożenia zawiadomienia.Po trzecie ? w przypadku jakich związków między różnymi podmiotami dochodzi do rozciągnięcia obowiązków i kumulacji posiadanych lub nabywanych pakietów akcji. Np. przed ważnymi WZA akcjonariusze porozumiewają się i ustalają decyzje, jakie na walnym mają zapaść, np. dotyczące składu zarządu czy składu rady nadzorczej. Oczywiście, tego typu porozumienia, będąc normalnym elementem w funkcjonowaniu każdego zbiorowego ciała decyzyjnego, nie mogą być obejmowane kontrolą państwa, a z takimi uzgodnieniami nie może się wiązać powstawanie obowiązków informacyjnych lub, co gorzej, obowiązek nabycia dalszych akcji spółki.Kolejno zatrzymamy się na zagadnieniach związanych z przepisami rozciągającymi obowiązki związane z nabyciem akcji zawarte w różnych ustawach.Agregacja pakietów posiadanych przezpodmioty zależnePrzepis art. 62 KSH mówiący, iż nabycie i wykonywanie praw z akcji albo udziałów przez spółkę lub spółdzielnię zależną uważa się za nabycie albo wykonywanie praw przez spółkę dominującą, ma bardzo ograniczone zastosowanie. Nie niesie z sobą możliwości przejęcia wykonywania prawa głosu przez spółkę dominującą nad akcjonariuszem. Prawo głosu przypisane jest w KSH akcjonariuszowi i ze statusem akcjonariusza wiąże się wykonywanie prawa głosu.Natomiast przepis ten wywołuje wiadome skutki wtedy, gdy statut wprowadza ograniczenie co do wielkości wykonywanego prawa głosu, a akcjonariusz usiłowałby je ominąć poprzez wykorzystanie spółek od siebie zależnych. Dojdzie wówczas do łącznego potraktowania spółki zależnej i dominującej. Tak więc, w gruncie rzeczy, wspomniany przepis znajduje dość ograniczone zastosowanie w kwestiach regulowanych w Kodeksie spółek handlowych.Jak wspomnieliśmy, w ustawie o ochronie konkurencji i konsumentów od dawna przyjęte jest, iż nie traktuje się jako wymagające uzyskania niezbędnych zezwoleń przesunięcia akcji w ramach grupy między podmiotem dominującym a podmiotami zależnymi lub na odwrót. Przepisy ustawy precyzyjnie określają, jaki podmiot winien wystąpić z wnioskiem o zezwolenie na nabycie akcji. Nowa ustawa w art. 94 ust. 3 przewiduje, że w przypadku, gdy koncentracji dokonuje przedsiębiorca dominujący za pośrednictwem co najmniej dwóch przedsiębiorców zależnych, zgłoszenia zamiaru dokonuje tenże przedsiębiorca.Zgodnie z przepisami tej ustawy, kary pieniężne za niewykonanie koncentracji nakładane są na podmiot, który ma obowiązek zgłoszenia koncentracji. Zgłoszenie przez podmiot dominujący wyłącza obowiązek takiej czynności przez podmioty zależne biorące udział w koncentracji.Najbardziej złożone są przepisy dotyczące przenoszenia obowiązków związanych z nabyciem znacznych pakietów akcji na podmioty trzecie, zawarte w prawie o publicznym obrocie w nowo wprowadzonym art. 158a. Przepis ten, dotyczący wyłącznie akcji spółek publicznych, przewiduje, że nabycie, zbycie lub posiadanie akcji przez podmiot bezpośrednio lub pośrednio zależny akcji spółki publicznej lub wystawionych w związku z tymi akcjami kwitów depozytowych, uważa się za nabycie, zbycie lub posiadanie tych akcji lub kwitów depozytowych przez podmiot dominujący.Oznacza to, że nie tylko kupno akcji lub ich sprzedaż, ale także zmiany stanu posiadania wynikające z innych zdarzeń (np. umorzenie części akcji spółki, co powoduje zmiany procentowe w liczbie głosów na WZA) będzie wiązało się z objęciem obowiązkami wynikającymi z rozdziału 9. prawa o publicznym obrocie danego podmiotu dominującego.Dochodzi przy tym do agregacji głosów z akcji z teoretyczną liczbą głosów, jakie mogłyby przysługiwać danemu podmiotowi z tytułu posiadania kwitów depozytowych. Jak wiadomo, głosy z akcji będących podstawą wydania kwitów wykonuje nie podmiot posiadający te kwity, lecz bank-depozytariusz (który w oparciu o akcje wyemitował kwity depozytowe), który działa w tym zakresie stosownie do zapisów umowy depozytowej. W przypadku umów depozytowych zawartych przez spółki polskie przyjęto zasadę, że bank będzie głosował stosownie do instrukcji otrzymanych od posiadaczy GDR-ów.Sprawy komplikują się jednak w przypadku, gdy instrukcje mogą być wzajemnie ze sobą sprzeczne. W takich przypadkach najpopularniejszym rozwiązaniem jest możliwość głosowania różnicą ?instrukcji?, czyli przyjęcia, że bank-depozytariusz zsumuje liczbę głosów, co do których otrzymał instrukcję głosowania ?za? i ?przeciw?, i będzie głosował różnicą, jaka powstanie po zliczeniu otrzymanych instrukcji. Umowy przewidują ponadto, że w określonych przypadkach bank może głosować w ten lub w inny sposób niezależnie od otrzymanych instrukcji (np. brak instrukcji oznacza głosowanie za propozycją zarządu).W praktyce więc, posiadanie kwitów depozytowych nie jest równoznaczne z możliwością zapewnienia głosowania przez bank depozytowy w określony sposób na walnym zgromadzeniu. Choć to nie występuje w umowach depozytowych dotyczących spółek polskich to znane są przypadki niemych GDR-ów, z którymi nie wiąże się prawo głosowania. Spotkaliśmy też przypadki, kiedy bank-depozytariusz proponował zapisanie w umowie depozytowej głosowanie całym swoim pakietem tak, jak tego życzyłaby sobie większość posiadaczy kwitów depozytowych.Instrukcje udzielane bankowi depozytowemu nie określają też sposobów głosowania nad kwestiami proceduralnymi pojawiającymi się w toku WZA. Stąd w sytuacjach, kiedy na walnych miały zapadać decyzje o zasadniczym znaczeniu dla spółki, co wiązało się z próbami przejęcia kontroli nad spółkami, znaczna część posiadaczy GDR-ów wymieniała je na akcje, aby móc wziąć aktywny udział w głosowaniu, co nie zawsze było możliwe w przypadku posiadania kwitów.W warunkach polskich, zgodnie z omawianym art. 158a, posiadanie kwitów depozytowych traktowane jest jako równoznaczne z posiadaniem akcji i kwity są sumowane z posiadanymi akcjami, tak jakby posiadacz kwitów dokonał ich na akcje.W świetle obowiązku agregacji pakietów powstaje problem, kto powinien wykonać obowiązki nałożone przez przepisy prawa. Z art. 158a ust. 2 ustawy o publicznym obrocie można wnioskować, że ustawodawca oczekuje wykonania obowiązku zarówno przez podmiot dokonujący bezpośrednio nabycia czy zbycia, jak też przez podmiot dominujący. Dotyczyć to w szczególności będzie wykonywania obowiązków informacyjnych. Wymieniony przepis mówi bowiem o powstaniu obowiązków określonych w przepisach również po stronie podmiotu dominującego. Można z tego wnioskować, że ustawodawca zakłada, iż obowiązek spoczywa nadal na podmiocie, który nabył, zbył lub którego stan posiadania skutkuje powstaniem obowiązków, jak i na podmiocie dominującym.Wyjątkiem od tego jest sytuacja, o której mowa w art. 158a ust. 2, kiedy zmiany w stanie posiadania podmiotu zależnego nie wiążą się z taką zmianą stanu posiadania liczby głosów podmiotu dominującego, który podlega tym obowiązkom. Przepis ten może rodzić wątpliwości interpretacyjne. Dotyczy on jednak w gruncie rzeczy wąskiego kręgu sytuacji, kiedy określony obowiązek powstanie wobec podmiotu zależnego, nie powstanie jednak wobec podmiotu dominującego.Np. podmiot zależny posiada akcje dające mu prawo do 4% głosów na WZA spółki publicznej, a podmiot dominujący walory upoważniające go do 2% głosów. W przypadku nabycia akcji przez podmiot zależny w liczbie dającej 1,1% głosów, podmiot ten przekroczy 5% głosów i winien wykonać obowiązek informacyjny określony w art. 147. Z punktu widzenia podmiotu dominującego, liczba głosów, jakie będą zaliczone do jego stanu posiadania, zmieni się o 1,1% (z 6%, do 7,1%), z czym nie wiąże się żaden obowiązek informacyjny. W tym momencie obowiązek informacyjny będzie obciążał wyłącznie podmiot zależny, nie zaś podmiot dominujący.Pierwsze dwa ustępy art. 158a zmuszają w przypadku nabywania znacznych pakietów akcji polskich spółek do sprawdzania stanu posiadania akcji takiej spółki przez inne podmioty wchodzące w skład grupy.W praktyce spotyka się przypadki, kiedy inwestor posiadający walory spółki publicznej stanie się podmiotem dominującym wobec innego podmiotu, także mającego akcje tej samej spółki publicznej.Prawo o publicznym obrocie wiąże obowiązki informacyjne oraz obowiązek uzyskania zezwolenia KPWiG na przekroczenie progów 25, 33 i 50% z nabyciem lub zbyciem akcji spółki publicznej. Przyjmuje się także, że te obowiązki powstaną w przypadku przejęcia kontroli nad spółką posiadającą akcje spółki publicznej. Natomiast zakup przez podmiot zależny lub dominujący dalszych akcji lub ich sprzedaż wywoła obowiązek informacyjny, liczony od całości akcji w grupie. Podobnie może powstać obowiązek uzyskania zezwolenia Komisji na przekroczenie progów 25, 33 lub 50% w przypadku nabywania dalszych akcji.Przejęcie kontroli nad podmiotem posiadającym akcje spółki publicznej nie wywoła też obowiązku ogłaszania wezwania z art. 151 Prawa o publicznym obrocie, nawet gdyby podmiot ten posiadał ponad 10% akcji spółki publicznej. Jeżeli jednak w wyniku przejęcia kontroli stan posiadania podmiotu dominującego przekroczy 50% głosów, wówczas konieczne będzie ogłoszenie wezwania przewidzianego art. 154 tej ustawy.Zwiększenie stanu posiadania akcji spółki poprzez przejęcie kontroli nad innym podmiotem posiadającym walory spółki publicznej może wywołać jednak obowiązek uprzedniego uzyskania zezwolenia prezesa UOKiK. O ile będzie to skutkowało powstaniem dominacji w rozumieniu przepisów KSH, podmiot dominujący winien wówczas zawiadomić spółkę, zgodnie z art. 6 KSH.Nabywanie akcji przez osobę trzecią działającą na zlecenieObowiązek agregacji pakietów akcji nabywanych, zbywanych lub posiadanych wewnątrz grup rozszerzony jest o akcje kupowane przez osobę trzecią w imieniu własnym, lecz działającą na zlecenie lub na rzecz danego podmiotu. Dotyczy to sytuacji wcześniej często występujących, gdy inwestor zlecał bankowi inwestycyjnemu zakup określonej liczby walorów w ramach tzw. parkowania akcji. Jak wspomnieliśmy wcześniej, wiązało się to najczęściej z zapewnieniem temu bankowi lub innemu podmiotowi możliwości wyjścia bez strat, lecz z pewnym zyskiem, z dokonanej inwestycji.Parkowanie miało na celu skupienie akcji dla ich późniejszego odkupienia przez zleceniodawcę albo przejęcie kontroli przez grupę podmiotów działających na zlecenie inwestora, albo wreszcie wyeliminowanie z WZA czy z rynku określonej liczby akcji. O ile parkowanie wiązało się z zobowiązaniem do głosowania według wskazań zleceniodawcy, mogło ono prowadzić do naruszenia przepisów prawa antymonopolowego poprzez przejęcie kontroli nad spółką, bez zawiadamiania UOKiK.Obecnie dochodzi do agregacji pakietów akcji zleceniodawcy z pakietami nabywanymi przez osobę trzecią w imieniu własnym, lecz na zlecenie tego podmiotu, niezależnie od tego, czy zlecenie przewiduje czy nie przewiduje jakiejkolwiek formy koordynacji wykonywania prawa głosu między zleceniodawcą a zleceniobiorcą. W ten sposób parkowanie akcji nie jest czynnością zakazaną, ale skutkuje agregacją pakietów między zleceniodawcą a zleceniobiorcą. Obowiązek ten nie dotyczy świadczenia usług brokerskich. Polegają one na nabywaniu akcji w imieniu własnym domu maklerskiego, lecz na rachunek dającego zlecenie (art. 30 ust. 2 pkt 2 Prawa o publicznym obrocie).W omawianych przypadkach, tj. nabywania na zlecenie na rzecz zleceniodawcy, obowiązki obciążają podmiot będący zleceniodawcą, a nie wykonawcą zlecenia, chyba że wobec niego powstaną obowiązki wynikające z ustawy w sposób samodzielny, np. w wyniku przekroczenia progu akcji dających prawo 5% głosów na WZA.Agregacjaprzy zarządzaniupakietamiDo agregacji również dochodzi w przypadku wykonywania zarządzania cudzym pakietem na zlecenie, w zakresie akcji wchodzących w skład zarządzanych portfeli papierów wartościowych, z których to portfeli podmiot zarządzający może w imieniu zleceniodawcy wykonywać prawo głosu na WZA. Zarówno usługi brokerskie, jak i zarządzanie portfelami mogą być wykonywane wyłącznie przez licencjonowany dom maklerski lub bank prowadzący działalność maklerską na podstawie zezwolenia Komisji.W przypadku zarządzania portfelem agregacja będzie miała miejsce między akcjami wchodzącymi w skład zarządzanych portfeli, z których dom maklerski jako zarządzający wykonuje prawo głosu. Nie dochodzi jednak do agregacji między zarządzanymi pakietami a pakietem samego zarządzającego.Fundusze inwestycyjneKolejny przypadek agregacji określony jest w art. 158a ust. 3 pkt 2, który rozciąga obowiązki wynikające z przepisów o nabywaniu znacznych pakietów akcji na fundusze inwestycyjne także w przypadku, gdy osiągnięcie lub przekroczenie progu liczby głosów następuje w związku z nabywaniem, zbywaniem lub posiadaniem akcji lub kwitów depozytowych łącznie przez:(a) inne fundusze inwestycyjne zarządzane przez to samo towarzystwo funduszy inwestycyjnych,(b) inne fundusze inwestycyjne utworzone poza terytorium RP zarządzane przez ten sam podmiot.Mamy więc w tym przypadku obowiązek agregacji liczby głosów z akcji nabytych przez fundusze zarządzane w Polsce przez to samo towarzystwo funduszy inwestycyjnych lub, w przypadku funduszy inwestycyjnych utworzonych poza granicami RP, fundusze zarządzane przez ten sam podmiot.Według interpretacji przyjętej przez KPWiG, towarzystwo funduszy inwestycyjnych nie jest traktowane jako podmiot dominujący wobec zarządzanych funduszy. W efekcie takiego stanowiska nie powstaje obowiązek agregacji akcji nabytych przez fundusze z akcjami kupionymi przez towarzystwo i podmioty dominujące wobec niego. To zaś powoduje, że w ramach grupy bankowej portfele akcji funduszy inwestycyjnych nie są agregowane z portfelami akcji nabytych przez inne podmioty wchodzące w skład grupy. Daje to zarówno polskim, jak i zagranicznym towarzystwom funduszy inwestycyjnych możliwość inwestowania bez sprawdzania wielkości inwestycji w te same akcje dokonanych przez inne podmioty wchodzące w skład tej samej grupy.Porozumienia między inwestoramiWiększe trudności interpretacyjne może sprawiać przepis artykułu 158a ust. 3 pkt 1 dotyczący porozumień między inwestorami. Przewiduje on, że obowiązki dotyczące nabywania znacznych pakietów akcji spoczywają łącznie na wszystkich podmiotach, które łączy pisemne lub ustne porozumienie dotyczące:(a) wspólnego nabywania akcji spółki publicznej lub wystawionych w związku z tymi akcjami kwitów depozytowych, lub(b) zgodnego głosowania na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy tej spółki dotyczącego istotnych spraw spółki, lub(c) prowadzenia trwałej i wspólnej polityki w zakresie zarządzania tą spółką, choćby tylko jeden z tych podmiotów podjął lub zamierzał podjąć czynności powodujące powstanie tych obowiązków.W tym przypadku agregowanie pakietów akcji spoczywa na podmiotach, które stały się stronami jednego z wyżej wymienionych typów porozumień.Porozumienia takie dotyczą nie tyle wspólnego, ile jednoczesnego nabywania akcji przez strony porozumienia. Przepis ten praktycznie dotyczy dwóch sytuacji. Pierwsza to wspomniane wyżej parkowanie, kiedy jeden podmiot zleca drugiemu nabywanie akcji; i druga, kiedy kilka podmiotów wspólnie zamierza zwiększyć swoje znaczenie w oddziaływaniu na daną spółkę poprzez jednoczesne nabywanie akcji. Takie porozumienie niekoniecznie musi zmierzać do kontroli nad spółką.W polskiej praktyce występują często przypadki, kiedy wiele osób fizycznych powiązanych więzami przyjacielskimi bądź rodzinnymi inwestuje w akcje określonej spółki. Osoby te najczęściej nie są stronami żadnego pisemnego porozumienia. Łączy je jednak zazwyczaj porozumienie ustnie. Zazwyczaj osoby te działają na zlecenie jednej z nich. Przejawem takiego porozumienia jest nie tylko jednoczesność inwestycji, ale niejednokrotnie udzielanie określonego wsparcia, mającego na celu ułatwienie sfinansowania inwestycji. Z reguły występuje tu szereg znamion zewnętrznych w postaci zgodności nabywania akcji, wykonywania prawa głosu w istotnych sprawach z punktu widzenia danej grupy inwestorówczy istnienia pewnych przepływów finansowych, które pozwalają na ustalenie faktu istnienia porozumienia dotyczącego wspólnego nabywania akcji.Przypadkiem porozumienia, którego strony obciążone są obowiązkami określonymi w rozdziale o nabywaniu znacznych pakietów akcji, jest porozumienie w sprawie zgodnego głosowania na WZA, dotyczącego istotnych spraw spółki. Tego rodzaju porozumienia z zasady poprzedzają walne zgromadzenia w spółkach o zróżnicowanym akcjonariacie. Są także typowe dla wszelkiego rodzaju ciał zbiorowych, łącznie z Sejmem, gdzie przedstawiciele różnych partii porozumiewają się co do sposobu głosowania na posiedzeniach plenarnych.Nierealne byłoby nakładanie na grupę akcjonariuszy uzgadniającą przed walnym sprawę składu rady nadzorczej, zarządu czy głosowania w kwestii podniesienia kapitału akcyjnego albo emisji obligacji, wszelkich obowiązków określonych w rozdziale o nabywaniu znacznych pakietów akcji. Sparaliżowałoby to działalność spółek i nie byłoby realistyczne. Bez takich porozumień trudno zresztą sobie wyobrazić funkcjonowanie walnych zgromadzeń.Wymieniony przepis zakłada, iż zgodne głosowanie dotyczy istotnych spraw spółki, a więc zgodnego głosowania nie tylko w jednej kwestii, lecz w wielu sprawach istotnych, będących przedmiotem obrad walnego. Chodzi tu o porozumienia, które nie mają charakteru klasycznych uzgodnień poprzedzających głosowanie, które ulegają skonsumowaniu z chwilą odbycia jednego walnego, którego dotyczą, lecz porozumienia dotyczące bądź ogółu spraw istotnych, bądź o charakterze trwalszym, które mają horyzont czasowy dłuższy niż jedno WZA. Innymi słowy, przepis ten dotyczy tzw. umów akcjonariuszy, nie zaś uzgodnień w jednostkowych kwestiach, dokonywanych przed walnym między poszczególnymi akcjonariuszami.Przepis ten w zasadniczy sposób ogranicza umowy akcjonariuszy (tzw. shareholders agreements) w spółkach publicznych, bowiem wymaga nie tyle upublicznienia faktu zawarcia takiego porozumienia, co prowadzi do agregacji pakietów akcji posiadanych przez jego strony i wspólnego wykonywania związanych z tymi pakietami obowiązków, przy czym chodzi tu o całość obowiązków z rozdziału poświęconego nabywaniu znacznych pakietów, nie tylko o wykonywanie obowiązków informacyjnych.Wspomniany przepis jest uzupełniony punktem c, który mówi o porozumieniach dotyczących prowadzenia trwałej i wspólnej polityki w zakresie zarządzania spółką. Tego rodzaju porozumienia są klasycznymi shareholders agreements.W przypadku porozumień ustawa mówi, że obowiązki wynikające z rozdziału ?Nabycie znacznych pakietów akcji? wykonywane są przez jedną ze stron porozumienia, wskazaną przez strony porozumienia. Można z tego wyprowadzać wniosek, że zawierając tego rodzaju porozumienie strony powinny jednocześnie określić, która z nich będzie wykonywała obowiązki. Nie ma tu problemu z obowiązkami informacyjnymi, które na dobrą sprawę mogłaby wykonywać każda ze stron, sprawa jednak bardzo komplikuje się, gdy z zawarciem porozumienia wiązałby się obowiązek ogłoszenia wezwania do zapisywania się na sprzedaż akcji, o którym mowa w art. 154. Niewskazanie przez strony porozumienia strony odpowiedzialnej oznacza, iż obowiązek obciąża wspólnie wszystkie strony.W przypadku gdy strony porozumienia dysponują akcjami dającymi ponad 50% głosów na WZA, powinny one wskazać jedną ze stron, która winna przeprowadzić wezwanie na sprzedaż pozostałych akcji, zgodnie z art. 154. W przypadku innych obowiązków wynikających dla stron porozumienia z rozdziału o nabywaniu znacznych pakietów akcji powstaną one dopiero, gdy strony kupią lub sprzedadzą odpowiednią liczbę akcji.Zawarcie porozumienia, o ile będzie prowadziło do przejęcia kontroli, może w pewnych sytuacjach wymagać uprzedniego uzyskania zgody prezesa UOKiK. n

Zasada, iż nabycie lub wykonywanie praw z akcji przez spółkę zależną uważa się za nabycie lub wykonywanie praw z akcji przez spółkę dominującą powoduje, że obowiązki związane z zakupem walorów zostają rozciągnięte na podmioty dominujące wobec tych, które akcje nabywają, a wielkości pakietów i związane z tym obowiązki są liczone razem dla całej grupy podmiotów powiązanych stosunkiem zależności. Ponadto obowiązki te rozciągają się na podmioty będące stronami porozumienia z podmiotami, które kupują akcje.