Okno na świat dla chińskich spółek

Giełda w Hongkongu, której operatorem jest publiczna spółka HKEx, to drugi co do wielkości rynek w Azji. Pod względem kapitalizacji notowanych spółek (516 mld USD na koniec kwietnia br.) ustępuje on jednak znacznie giełdzie tokijskiej, a w skali globalnej plasuje się na końcu pierwszej dziesiątki.

Przejęcie w 1999 r. kontroli nad tym terytorium przez Chiny spowodowało, że na tamtejszym rynku notowane są już czołowe spółki z tego kraju. Hongkong to dla nich swoiste okno na świat i miejsce, gdzie w stosunkowo prosty sposób są w stanie pozyskać zagraniczny kapitał.

Historia

Pierwsze wzmianki o handlu papierami wartościowymi w Hongkongu pojawiły się w połowie XIX w., jednak formalnie rynek akcji, utworzony przez tamtejsze stowarzyszenie maklerów papierów wartościowych, rozpoczął działalność w 1891 r. Od 1914 r. nosi on oficjalną nazwę Giełda w Hongkongu (Hong Kong Stock Exchange). W 1921 r. powstała konkurencyjna giełda stworzona również przez stowarzyszenie maklerów, która połączyła się z HKSE po II wojnie światowej.

Szybki wzrost gospodarki Hongkongu, mocno wspieranej po wojnie przez Wielką Brytanię, spowodował, że pojawiły się kolejne trzy rynki papierów wartościowych - Far East Exchange (w 1969 r.), Kam Ngan Stock Exchange (1971 r.) i Kowloon Stock Exchange (1972 r.). Jednak pod presją regulatorów rynku w 1980 r. doszło do fuzji wszystkich czterech giełd, w wyniku której powstała spółka z ograniczoną odpowiedzialnością - Stock Exchange of Hong Kong Ltd. W 1986 r. doszło do całkowitego ujednolicenia operacji giełdowych na tych rynkach, dzięki wprowadzeniu komputerowego systemu rozliczania transakcji.

Kolejne ważne zmiany miały miejsce w 2000 r., gdy Hongkong znalazł się już pod kontrolą Chin, zachowując jednocześnie dużą niezależność, zwłaszcza jeśli chodzi o sektor finansowy. Nadal wykazuje on dużo podobieństw do rynku w Wielkiej Brytanii, która przez wiele lat zarządzała tym terytorium. Giełda połączyła się wówczas z tamtejszym rynkiem terminowym (Hong Kong Futures Exchange) i izbą clearingową (Hong Kong Securities Clearing Company), tworząc holding o nazwie HKEx. W lipcu 2000 r. przeprowadzono tzw. proces demutualizacji, czyli zrezygnowano z członkowskiej struktury własnościowej giełdy i akcje HKEx zostały wprowadzone do publicznego obrotu.

Drugi rynek w Azji

Giełda w Hongkongu jest drugim co do wielkości rynkiem papierów wartościowych w Azji. Pod względem kapitalizacji w końcu marca br. - 3,8 bln HK$ (494 mld USD) - ustępował na kontynencie azjatyckim tylko giełdzie tokijskiej. W skali światowej zajmował pod względem wartości rynkowej 10. miejsce.

Na koniec kwietnia br. na giełdzie w Hongkongu notowanych było 779 spółek (744 na koniec kwietnia 2001 r.). W miesiącu tym zadebiutowało 5 nowych firm. Pod względem struktury branżowej dominują koncerny przemysłowe (341) oraz konglomeraty (248). Hongkong to także rynek słynący z bardzo dobrze rozwiniętej branży deweloperskiej, stąd na giełdzie aż 95 spółek wyspecjalizowanych w handlu nieruchomościami. Instytucje finansowe są natomiast reprezentowane przez 64 emitentów.

Ogółem na rynku znajduje się w obrocie 1341 różnego rodzaju instrumentów, wśród których 779 to akcje zwykłe na okaziciela, 362 - warranty, 185 - obligacje, 10 jednostek funduszy powierniczych i 4 rodzaje akcji uprzywilejowanych.

Wśród 779 emitentów 50 to spółki zarejestrowane w Chinach, które oznaczane są w giełdowej tabeli literką "H". Na rynku tym znalazło się też miejsce dla 10 spółek zagranicznych, pozostali emitenci to przedsiębiorstwa mające siedzibę w Hongkongu. Prawo do zawierania transakcji mają 543 instytucje. W tej grupie znajduje się 509 podmiotów, które wywodzą się spośród czołowych światowych domów maklerskich i banków inwestycyjnych.

W kwietniu br. łączne obroty na giełdzie w Hongkongu wyniosły 145,6 mld HK$ (18,4 mld USD) i były o 10% wyższe niż w marcu, jednak jednocześnie o 5% niższe niż w analogicznym okresie 2001 r. Średni dzienny wolumen obrotów wyniósł 7,6 mln akcji, o 27% więcej niż w kwietniu 2001 r.GEM - rynek high-tech

W ramach giełdy w Hongkongu działa też rynek dla spółek nowoczesnych technologii - Growth Enterprise Market (GEM). Choć koniunktura rynkowa w światowej branży high-tech pozostawia wciąż wiele do życzenia, marcowe dane dotyczące obrotów na GEM mogą napawać odrobiną optymizmu. Średnie dzienne obroty wyniosły wprawdzie tylko 220 mln HK$ (2,8 mln USD), ale było to o 22% więcej niż w lutym i 85% więcej niż przed rokiem. Łącznie zawarto na tym rynku 95,01 tys. transakcji, o 22% więcej niż miesiąc wcześniej.

Wartość rynkowa spółek notowanych w tym segmencie rynku wyniosła 31 marca br. 69,08 mln HK$ (8,85 mln USD), wobec 60,92 mln HK$ w analogicznym okresie ub.r. Na GEM notowanych jest 131 instrumentów, z czego 127 to akcje na okaziciela, a 4 to warranty. W grupie 127 notowanych spółek 9 to firmy z Chin. W marcu br. na GEM zadebiutowały 3 nowe spółki.

Hang Seng - główny indeks

Głównym indeksem giełdy w Hongkongu jest Hang Seng. Powstał on 31 lipca 1964 r. z wartością bazową 100 pkt. W jego skład wchodzą obecnie 33 spółki o największej wartości rynkowej na parkiecie. Łączna ich kapitalizacja wynosi teraz 3,22 bln HK$ (378 mld USD). Obecnie jego wartość oscyluje w granicach 11 500-12 000 pkt.

Największy udział we wskaźniku (aż 28,084%) ma brytyjski bank Hong Kong Shanghai Banking Corp. (HSBC). Wyraźnie ustępuje mu chiński potentat branży telefonii komórkowej China Mobile (14,776%), a na kolejnym miejscu plasuje się konglomerat zaangażowany m.in. w branżę telekomunikacyjną i informatyczną - Hutchison Whampoa (9,078%). Średni wskaźnik ceny do zysku (c/z) dla członków Hang Seng wynosi obecnie 18,99.

Członkowie giełdy i kryteria dopuszczeniowe dla spółek

W Hongkongu istnieją dwa rodzaje członków giełdy. Do pierwszej grupy należą podmioty indywidualne, do drugiej - instytucje. Każdy z członków giełdy ma obowiązek posiadania tzw. prawa do handlu na rynku (Stock Exchange Trading Right). Posiadacz SETR jest zobowiązany złożyć za nie depozyt w wysokości 50 tys. HK$ do specjalnego giełdowego funduszu - Unified Exchange Compensation Fund.

Spółki chcące wprowadzić swoje akcje do obrotu zobowiązane są do przestrzegania specjalnych przepisów regulujących obrót na rynku - tzw. Exchange Listing Rules. Giełda musi m.in. sprawdzić, czy sytuacja finansowa potencjalnego emitenta i rodzaj prowadzonej przez niego działalności predestynują go do notowania na rynku. Kandydat musi udowodnić zyski wypracowywane w ciągu ostatnich trzech lat obrachunkowych poprzedzających debiut, a ponadto nie może w tym czasie zmieniać się jego zarząd. W ostatnim roku przed wejściem na giełdę zysk nie może być niższy niż 20 mln HK$, a w ciągu poprzedzających dwóch lat średnio musi wynieść rocznie minimum 30 mln HK$.

Spółka podczas pierwszego dnia notowań musi osiągnąć kapitalizację nie mniejszą niż 100 mln HK$, wartość akcji znajdujących się w publicznym obrocie zaś to minimum 50 mln HK$. Ogólne przepisy wymagają, by tzw. free float, czyli liczba akcji dostępna w wolnym obrocie na giełdzie, stanowiła 25% kapitału akcyjnego firmy. Dla dużych przedsiębiorstw, których kapitalizacja przekracza 4 mld HK$, czynione są jednak wyjątki i free float może mieścić się w granicach 10-25%.