Znaczenie luk cenowych w strategii inwestycyjnej

Luka informuje o sile panującego na rynku trendu. Pośrednio odpowiada na kilka zasadniczych pytań - czy trend dopiero nabiera tempa, czy też może jest na tyle "dojrzały", iż należy się liczyć z jego zakończeniem.

Formacja luki widoczna jest jedynie na wykresach obejmujących wszystkie ceny z danego okresu (słupkowych, świecowych).

Charakterystyczne dla tej formacji jest to, że luki najczęściej zaobserwujemy na wykresach intraday. Przyczyna takiego stanu rzeczy wynika z czystego rachunku prawdopodobieństwa, o ile założymy, że prawdopodobieństwo wystąpienia pojedynczego zdarzenia - w tym przypadku pojawienia się na wykresie luki - jest jednakowo prawdopodobne.

Aby ułatwić czytelnikowi zrozumienie tego zagadnienia, posłużmy się prostym przykładem. Jeśli w urnie mamy dwie identyczne kule, różniące się jedynie tym, że jedna z nich jest biała, a druga czarna, to wylosowanie dowolnej z nich jest jednakowo prawdopodobne. Prawdopodobieństwo wylosowania kuli białej lub czarnej wynosi dokładnie 1/2. W przypadku gdy do urny dorzucimy dodatkową kulę o kolorze białym, wówczas prawdopodobieństwo wylosowania dowolnej kuli nadal jest równe, chociaż wynosi 1/3. Z kolei prawdopodobieństwo wylosowania kuli białej jest już większe i wynosi 2/3, podczas gdy kuli czarnej jedynie 1/3.

W analogiczny sposób możemy potraktować prawdopodobieństwo wystąpienia luki w zależności od rodzaju stosowanego wykresu. W przypadku wykresów tygodniowych luki mogą się bowiem pojawiać jedynie w okresie między sesją piątkową i poniedziałkową. Oznacza to, że w stosunku do notowań dziennych, prawdopodobieństwo pojawienia się luki na wykresie tygodniowym jest pięciokrotnie mniejsze.

Spokojnie, to tylko luka

Znaczące z punktu widzenia inwestora jest zamknięcie luki. Proces ten zachodzi wówczas, gdy powracające ceny zapełniają cały jej obszar.

W zależności od rozmiaru luki oraz zmienności kursów proces czasem może trwać kilka dni. Zdarza się jednak, że zamykanie luki przedłuża się do kilku tygodni, a nawet miesięcy. Bardzo rzadko zamknięcie luki nie dochodzi w ogóle do skutku. Zasada mówi, że "rynek nie znosi próżni" i wszelkie luki prędzej czy później są zapełniane.

Mimo że prawie wszystkie luki są zamykane, jednak jak w każdej regule, także i w tym przypadku zdarzają się wyjątki. Ponieważ zamknięcie luki może trwać miesiące, a w skrajnych przypadkach kilka lat, strategie inwestycyjne nie powinny bazować jedynie na domniemaniu, że luka zostanie zapełniona. Jest to szczególnie istotne w przypadku instrumentów pochodnych, gdzie nie możemy sobie pozwolić na "przetrzymanie" pozycji.

W zdecydowanej większości przypadków dość szybko pojawiają się jednak próby zamknięcia luki. Jeśli jednak jest to na tyle silna "strefa obronna", że nie uda się jej zapełnić, wtedy znaczenie luki jako strefy wsparcia lub oporu rośnie. W rezultacie kursy powracają, przynajmniej w krótszym okresie do trendu, jaki wcześniej dominował.

Szczególnie warte zainteresowania są natomiast trzy rodzaje luk nazywanych lukami startu, ucieczki i wyczerpania (patrz ramka).

Wyspa odwrotu

Wyspa odwrotu jest formacją zakończenia trendu. Pojawia się wtedy, gdy kurs porusza się w przedziale odizolowanym od poprzedniego ruchu cen przez lukę wyczerpania i lukę startu.

Istotny jest również fakt występowania w czasie trendu wielu luk. Powstanie wyspy odwrotu zapoczątkowuje zazwyczaj druga lub trzecia z rzędu luka wyczerpania. Zjawisko to dość dobrze obrazuje dzienny wykres walorów Rolimpeksu. W wyniku gwałtownej wyprzedaży papierów tej spółki trwający od połowy sierpnia trend spadkowy z każdą sesją ulegał przyspieszeniu. Dopiero luka wykreślona 24 września 1999 r. - spowodowana paniczną ucieczką z rynku posiadaczy akcji - pozwoliła na zahamowanie dynamicznych spadków. Od tego czasu następowało budowanie swoistej bazy pod przyszły trend wzrostowy. Zakończenie trwającej niemal dwa miesiące konsolidacji nastąpiło z kolei silnym uderzeniem popytu, który utworzył lukę startu. Tym samym nastąpiło pełne uformowanie wyspy odwrotu, zapowiadając tym samym zmianę średnioterminowej tendencji na rynku tych akcji.Wspomnijmy również o tym, że nierzadko wyspy odwrotu pojawiają się jako zjawiska jednodniowe. Wiarygodność takiej formacji jest jednak znacznie mniejsza.

NAJWAŻNIEJSZE RODZAJE LUK - DEFINICJA

Co to jest luka?

Są dwa sposoby ukształtowania luki:

1. Gdy najniższa cena z danego okresu notowań znajduje się powyżej najwyższego poziomu z okresu poprzedniego, powstaje luka hossy.

2. Gdy cena najwyższa z danego okresu znajduje się poniżej minimum z okresu poprzedzającego, powstaje luka bessy.

Na wykresach dziennych okres notowań oznacza całą sesję, na wykresach tygodniowych odpowiednio tydzień itd. Z kolei jeśli mamy do czynienia z wykresem intraday, wówczas okres może być w zasadzie dowolny, a więc zarówno jednominutowy, jak również 60-minutowy. Długość okresu zależy bowiem od stosowanej strategii oraz horyzontu inwestycyjnego gracza.

Luka startu

Pojawiają się, gdy kurs wybija się z kanału cenowego. Współwystępowanie formacji i luki podkreśla znaczenie wybicia. Ważne jest również to, aby wybiciu cen w górę towarzyszył wysoki wolumen. Z kolei wybicie w dół z formacji z luką (gap breakout) nie wymaga obecności dużych obrotów. Luka towarzysząca wybiciu z kanału ma o wiele większe znaczenie niż luka bez takiego wybicia.

Luka kontynuacji (ucieczki)

Luki ucieczki powstają podczas gwałtownego ruchu cen w górę lub w dół, gdy kursy poruszają się przy skrajnych emocjach uczestników rynku.

Ten rodzaj luk często pojawia się w połowie odległości między wybiciem i ostatecznym zasięgiem ruchu, w związku z czym luki kontynuacji nazywane są również lukami pomiarowymi. Luki tego typu są zamykane albo bardzo szybko, to znaczy w ciągu maksimum kilku dni, albo pozostają otwarte tak długo, aż rynek zmieni trend wyższego rzędu na odwrotny do tego, w czasie którego luka została utworzona.

Luka wyczerpania

Luka wyczerpania wiąże się z końcową fazą wzrostów lub spadków i jest ostatnią w serii kilku luk ucieczki. Tego rodzaju luki nie należy jednak traktować jako istotnego sygnału odwrócenia trendu, lecz jedynie jako ostrzeżenie, że można się spodziewać przynajmniej okresu konsolidacji. Wskazówką, że mamy do czynienia z powstawaniem luki wyczerpania jest niezwykle wysoki poziom wolumenu, w stosunku do zakresu zmian cen z danego dnia. Sygnałem zmiany trendu jest dopiero zamknięcie luki wyczerpania.