Kolejne banki odcinają się od węgla

Nawet państwowi kredytodawcy przyznają, choć na razie nieśmiało, że przykręcą kurek z pieniędzmi dla „brudnych" projektów.

Największe zagraniczne banki już od kilku lat wycofują się z, lub istotnie ograniczają, finansowania nowych projektów węglowych. Zrobiły to m.in. HSBC, Credit Agricole, BNP Paribas, ING Group, Societe Generale, Standard Chartered i Royal Bank of Scotland. Jeśli już udzielają nowych kredytów, to tylko tym firmom z sektora energetycznego i wydobywczego, które będą prowadzić gospodarkę niskoemisyjną i zredukują emisję gazów cieplarnianych.

Wiatr zmian wieje z Zachodu

Ten zagraniczny trend szybko dociera ze spółek matek do polskich banków. Przykładem jest choćby hiszpański Santander, który zrewidował niedawno swoją politykę energetyczną. Przewiduje ona, że grupa nie będzie dostarczać produktów finansowych przeznaczonych na nowe projekty elektrowni węglowych. Tego typu polityka jest teraz wprowadzana we wszystkich krajach, gdzie działa grupa Santander.

– My również przygotowujemy aktualizację tej polityki, pracujemy nad jej przyjęciem i ostatecznym kształtem. Santander Bank Polska nie będzie finansować nowych bloków energetycznych opartych na węglu ani nowych kopalni węgla, a do 2030 r. nastąpi całkowita redukcja ekspozycji banku wobec producentów węgla energetycznego – mówił w połowie maja Michał Gajewski, prezes Santandera w Polsce.

Jednym z pierwszych, którzy podjęli decyzję o odejściu od węgla, był ING Bank Śląski – uczynił to w ślad za swoim głównym akcjonariuszem. Polska instytucja od 2015 r. nie finansuje nowych elektrowni węglowych. W nowej strategii odpowiedzialnego rozwoju zdecydował w grudniu 2017 r., że do końca 2025 r. będzie stopniowo zmniejszać (aż do całkowitej spłaty) dotychczasowe zaangażowanie kredytowe w elektrowniach węglowych. Co więcej, po 2025 r. ING Bank Śląski nie będzie finansował także tych klientów, których działalność jest zależna od węgla energetycznego w ponad 5 proc.

Do tego grona dołączył mBank. Wprawdzie już w 2015 r. przyjął strategię odpowiedzialnego i zrównoważonego biznesu, wprowadzając ograniczenia w relacjach z firmami eksploatującymi cenne przyrodniczo tereny, ale wiosną tego roku postawił kolejny krok: od kwietnia nie finansuje nowych kopalni węgla i bloków energetycznych opalanych tym surowcem. Nie będzie też nawiązywał relacji z firmami, w których udział energii elektrycznej z węgla wynosi ponad 50 proc. Nie obyło się jednak bez kontrowersji, bo w połowie lipca ekolodzy protestowali przed siedzibą mBanku, który mimo nowej deklaracji pomógł z innymi bankami zrolować Enei obligacje. Czy mBank będzie odchodził od finansowania węglowych projektów?

– Czasy są takie, że nie ma innego wyjścia. Przeżyłem demonstrację przed naszą siedzibą i nie chciałbym powtórki – mówił niedawno Cezary Stypułkowski, prezes mBanku. – Wrażliwość naszych pracowników i kierownictwa w zakresie „zielonej" problematyki jest wysoka, mamy świadomość misji w tym zakresie. Ale też odpowiedzialności za nasze wieloletnie relacje z klientami. Umiejętność wyważenia tych obu czynników i przeprowadzenia naszych klientów przez trudniejszy okres będzie bardzo potrzebna. Postaramy się godzić zbudowane dotychczas zaangażowanie i konsekwencje z tego wynikające z wyraźnym przekierowaniem zainteresowania banku na finansowanie projektów ekologicznych. Sam pochodzę z terenów będących płucami Polski i będę o to dbał – stwierdził pochodzący z Mikołajek szef mBanku.

– Spójnie z postawą Grupy BNP Paribas nasz bank już w 2015 r. wprowadził dodatkowe wymogi, a od 2017 r. zaprzestał finansowania wszelkich nowych inwestycji i rozpoczął wyjście z finansowania sektora węglowego, czyli energetyki węglowej i górnictwa – mówi Maria Krawczyńska, CSR manager w BNP Paribas.

Millennium nie ma formalnej polityki klimatycznej, ale deklaruje, że od lat realizuje politykę kredytową uwzględniającą ochronę środowiska. Niektóre sektory charakteryzuje jako schyłkowe i nie będzie zwiększać na nie ekspozycji. Skutki widać w niewielkim zaangażowaniu: branża wydobywcza stanowi 0,03 proc., a energetyczna 0,9 proc. całego portfela banku.

Nieśmiała zmiana państwowych banków

W trudniejszej politycznie sytuacji są banki państwowe, które być może będą musiały finansować forsowaną przez państwo budowę nowych bloków węglowych czy kopalnie. W tym gronie są komercyjne PKO BP, Pekao i Alior oraz Bank Gospodarstwa Krajowego będący państwowym bankiem rozwoju. Jakub Papierski, wiceprezes PKO BP, mówił w kwietniu „Parkietowi", że struktura finansowania branży węglowej będzie się zmieniać, a udział banków w jej finansowaniu będzie malał. – PKO BP nie może odstawać od tych trendów i musi stosować podobną politykę. Finansowanie bankowe zostanie stopniowo zastąpione instrumentami rynku finansowego, głównie obligacjami, które kierowane będą do inwestorów mających większą swobodę lokowania swoich środków – zapowiedział. Bank przyjął politykę zakładającą stopniowe ograniczanie finansowania sektora wysokoemisyjnego. – Ale pamiętamy, że mamy relacje z klientami, i mówimy o stopniowym ograniczaniu, nie przedstawiamy żadnych dat całkowitego wyjścia z tego sektora – dodał Rafał Kozłowski, wiceprezes PKO BP.

Pekao nie deklaruje jednoznacznie, że nie będzie już finansował kopalń czy „brudnej" energetyki. Informuje, że każdą inwestycję pod kątem udzielenia finansowania rozpatruje w dwóch wymiarach: wpływu na środowisko („nie realizujemy projektów, które stanowią zagrożenie dla środowiska") i aspektu komercyjnego (ważna jest rentowność przedsięwzięcia). – Do finansowania inwestycji opartych na energetyce węglowej podchodzimy selektywnie i restrykcyjnie. Za to w coraz większym stopniu i coraz częściej finansujemy projekty energetyki odnawialnej i efektywności energetycznej – mówi Marcin Starkowski z Pekao. Także inne banki, takie jak PKO BP, Santander, ING BSK, BNP Paribas i mBank, podkreślają, że udzielają finansowania na „zielone" projekty.

W przypadku Aliora branże wydobycia węgla brunatnego i kamiennego są wykluczone z kredytowania ze względu na wysokie ryzyko branżowe. Nie oznacza to jednak wyjścia z energetyki. – Finansowanie projektów energetycznych opartych na węglu rozpatrujemy indywidualnie – mówi Kamila Nowak z biura prasowego Alior Banku.

Odejście od węgla to nie tylko ideały i wrażliwość na środowisko, ale też wyraz zmian oczekiwań wobec przedsiębiorstw. Silny głos w tym zakresie dociera także zza oceanu. Business Roundtable, zrzeszająca szefów spółek z USA, odrzuciła kilka dni temu utrzymujący się od lat 80. dogmat o tym, że spółki powinny służyć tylko akcjonariuszom. Teraz zdaniem prezesów powinno się brać pod uwagę wszystkich interesariuszy, w tym także dbać o środowisko.

Za odejściem od finansowania projektów węglowych przemawiają także względy biznesowe – banki tracą co prawda część potencjalnego wzrostu akcji kredytowej, za to w długim terminie może im to wyjść na dobre. Z danych Komisji Nadzoru Finansowego wynika bowiem, że na koniec 2017 r. firmy z branży energetycznej miały tylko 3,9 proc. udziału w kredytach banków, ale aż 14,1 proc. udziału w kredytach zagrożonych. Jeszcze gorzej wygląda górnictwo – tylko 2 proc. udziału w portfelu i aż 20 proc. w kredytach zagrożonych. Sami bankowcy przyznają, że to schyłkowa branża i może powodować problemy. Poza tym w przyszłości mogą się zmienić – na co wskazywała Komisja Europejska – regulacje, które mogą promować kredyty na czyste inwestycje (dzięki niższym wagom ryzyka) lub obciążać „brudne" kredyty (dla których waga ryzyka byłaby większa).