Otoczenie gospodarcze i polityczne bezpośrednio przekłada się na działalność jednostek, a pośrednio na ryzyko zniekształcenia sprawozdania oraz procedury badania, które należy zaprojektować i przeprowadzić w odpowiedzi na to ryzyko.
Niepewność gospodarcza i polityczna jest czynnikiem podwyższającym ryzyko badania szczególnie w obszarze oceny zdolności jednostki do kontynuacji działalności i istotnych szacunków związanych z utratą wartości aktywów. Stanowi to dla firm audytorskich zarówno wyzwanie, jak i zagrożenie. Wyzwaniem dla firm audytorskich jest z pewnością wykonanie tych dodatkowych procedur w ramach założonych wcześniej budżetów na badanie. Obszary takie jak kontynuacja działalności czy utrata wartości muszą być badane przez doświadczone osoby z dużym osobistym zaangażowaniem kluczowego biegłego rewidenta. Weryfikacja testów na utratę wartości często wiąże się z koniecznością zaangażowania ekspertów z zakresu wycen. Niestabilność geopolityczna i gospodarcza sprawiają, że niezwykle trudno jest ocenić racjonalność przyjętych założeń, szczególnie w długim okresie. Trudno również bazować przy ocenie prognoz wykorzystanych do testów na historycznych wynikach spółek, gdy warunki funkcjonowania istotnie się zmieniły.
Zagrożeniem powiązanym z obecną sytuacją jest podwyższone ryzyko oszustw sprawozdawczych. Wiele umów kredytowych, których stroną są podmioty badane, zawiera warunki, które muszą być spełnione, aby bank nie mógł zmienić warunków tych umów albo ich wypowiedzieć. Jednostki te mogą ulec pokusie poprawiania wyników, aby spełnić określone w umowach wskaźniki EBIT czy EBITDA. Z drugiej strony pojawiło się wiele programów pomocowych, najpierw tych związanych z pandemią, a następnie z istotnym wzrostem cen energii i gazu. Aby otrzymać wsparcie rządowe, należy wykazać, że nastąpiło pogorszenie wyników spółek. W tym przypadku rośnie prawdopodobieństwo celowego zaniżania wyników finansowych, aby otrzymać środki pomocowe. Audytorzy finansowi muszą wziąć te czynniki ryzyka pod uwagę podczas ustalania strategii badania, co również stanowi duże wyzwanie, gdyż ryzyko niewykrycia istotnego zniekształcenia wynikającego z oszustwa jest większe niż tego wynikającego z błędu.
Z czego bierze się siła audytorów średniej wielkości? Kryzys finansowy bardzo mocno nadszarpnął reputację profesji biegłego rewidenta i sprawił, że i użytkownicy sprawozdań zaczęli się zastanawiać, czy to, iż jednostka poddaje swoje sprawozdanie badaniu, stanowi realne zapewnienie o jego prawidłowości i rzetelności. Zarówno w UE, jak i USA przeprowadzono reformę rynku. Wprowadzono wiele nowych i zmienionych regulacji, które mają na celu podniesienie jakości rewizji finansowej i wzmocnienie roli biegłego rewidenta jako kreatora transparentności na rynkach finansowych. Polska jako członek UE musiała się dostosować do bardzo restrykcyjnych wymogów.
Badanie JZP wymaga obecnie znacznie większych nakładów dotyczących zarządzania jakością na poziomie zlecenia, jak również jakością na poziomie całej firmy audytorskiej.
