NBP kolejny rok ze stratą? Do budżetu znów nie wpłynie ani złotówka

Narodowy Bank Polski w 2024 r. ponownie zanotował stratę, tym razem w wysokości 13,4 mld zł - wynika z ustaleń serwisu Business Insider Polska. Gdyby te informacje się potwierdziły, byłaby to już trzecia strata NBP z rzędu.

W 2022 r. wynik finansowy banku centralnego wyniósł -17 mld zł, w 2023 r. -21 mld zł. Swoje sprawozdanie finansowe za 2024 r. z oficjalnymi danymi Narodowy Bank Polski powinien opublikować niebawem. Business Insider Polska zauważa, że strata w wysokości 13,4 mld zł byłaby niespełna dwukrotnie wyższa niż wynikała z poprzednich informacji serwisu, z końcówki 2024 r. (wówczas była mowa o 7,4 mld zł).

Strata NBP to przede wszystkim niedogodność dla ministra finansów. Jeśli bank centralny wypracuje zysk, to standardowo 95 proc. tej kwoty zasila budżet państwa (ale strata NBP nie obciąża kasy państwa). Z drugiej strony, w budżecie na 2025 r. nie założono przelewu z NBP, więc trudno mówić o rozczarowaniu czy dodatkowych problemach dla kasy państwa.

Przypomnijmy, że w budżecie na 2024 r. przewidziano wpłatę zysku NBP (6 mld zł), na podstawie zapowiedzi z banku centralnego z sierpnia 2023 r. Gdy okazało się, że wpływu z NBP do budżetu nie będzie, rozpoczęła się przepychanka słowna między rządem a bankiem centralnym. Rząd przekonywał, że NBP nie poinformował go o nowej prognozie wyniku finansowego, zaś bank centralny odpowiadał, że Ministerstwo Finansów nie wystąpiło o uaktualnione szacunki. Wprowadzenie w błąd ministra finansów przy tworzeniu ustawy budżetowej na 2024 r. jest jednym z zarzutów we wniosku o pociągnięcie prezesa Glapińskiego przed Trybunał Stanu.

Strata NBP po raz trzeci z rzędu

Można się spodziewać, że, podobnie jak we wcześniejszych latach, trzecia z rzędu strata NBP wynikała m.in. z wpływu kursu złotego na wartość rezerw walutowych w 2024 r. (umocnienie krajowej waluty obniża ich wycenę), oraz wysokich stóp procentowych (wyższe koszty po stronie pasywów, niższa dochodowość aktywów).

„Ujemny wynik NBP nie ma żadnego wpływu na zdolność do realizacji podstawowego celu Banku, jakim jest walka z inflacją. (…) Dodatni wynik finansowy nie jest ustawowym i operacyjnym celem działania NBP” – przekonywał bank centralny w poprzednich latach. Najwyższą w historii stratę za 2023 r. (blisko 21 mld zł) tłumaczył przede wszystkim aprecjacją złotego do walut obcych. „To niekorzystnie wpływa na wycenę zasobów walut obcych w NBP (ujemny wynik z różnic kursowych wyniósł 31,0 mld zł)” – wyjaśniał bank centralny.

Mimo że generowanie zysku nie jest celem NBP, bank centralny lubił się nim chwalić. Rok temu zauważał, że „w latach 2016-2023 łączny zysk osiągnięty przez NBP wyniósł 37,3 mld zł, a łączna kwota wpłat do budżetu państwa z tych zysków dokonana za Prezesury Profesora Glapińskiego wyniosła 35,5 mld zł”.

Straty NBP nie są problemem?

Kolejna strata NBP oznaczałaby pogłębienie ujemnego poziomu kapitałów własnych banku centralnego. Rok temu prezes Glapiński mówił, że ten fakt „trochę go niepokoi”, jednak zaznaczał, że „to jest problem w wielu bankach centralnych”.

Również około rok temu w ramach „Panelu Ekonomistów” pytaliśmy na łamach „Rzeczpospolitej” polskich ekonomistów o to, czy rekordowe straty NBP z 2022-2023 mogą ograniczać zdolność banku centralnego do realizacji jego podstawowego celu (utrzymania stabilnego poziomu cen). Ponad połowa badanych nie zgodziła się z tą tezą. – Dość liczne przykłady innych banków centralnych pokazują, że straty, a nawet ujemne kapitały własne, nie stanowią przeszkody w realizacji podstawowych celów, o ile tylko przyczyny tych strat są jasno wyjaśnione publicznie i bank centralny jest wiarygodny – mówił dr hab. Ryszard Kokoszczyński, profesor na Wydziale Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego, były członek Zarządu NBP.