Inflacja bazowa mocno w dół. Kolejne dane o cenach lepsze od prognoz

Inflacja bazowa w styczniu wyniosła 3,7 proc., a w lutym 3,6 proc. – podał w poniedziałek Narodowy Bank Polski (NBP). Prognozy banku centralnego zakładają stabilność tej miary inflacji w 2025 r.

Dane NBP są wyraźnie niższe od średniej prognoz ekonomistów dla „Rzeczpospolitej” i „Parkietu”, tj. 4,1 proc. dla styczniowej inflacji bazowej i 4 proc. dla lutowej. Ba, nawet najniższe prognozy okazały się wyższe niż odczyty podane przez Narodowy Bank Polski.

Można się spodziewać, że to zaskoczenie inflacyjne to efekt corocznej rewizji wag w koszyku inflacyjnym GUS. To nim ekonomiści tłumaczyli lepsze od oczekiwań dane o „pełnej” inflacji za styczeń i luty: 4,9 proc. wobec 5,3 proc. według wstępnego odczytu dla stycznia oraz średniej prognoz ekonomistów dla lutego.

Przypomnijmy, że inflacja bazowa to dynamika cen z pominięciem cen żywności (i napojów bezalkoholowych) i energii (oraz paliw, centralnego ogrzewania, gazu, ciepłej wody i opału). Przyjmuje się, że to lepsza miara popytowego komponentu inflacji, tj. tego, na co polityka pieniężna NBP ma większy wpływ (o cenach energii czy żywności w dużej mierze decyduje sytuacja na rynkach światowych). Jednocześnie nie jest to miara idealna. Z jednej strony, mimo wszystko np. ceny żywności też mogą kształtować się na podstawie popytu w Polsce. Z drugiej, w inflacji bazowej mamy też pewne elementy częściowo lub całkowicie administrowane (np. ceny zimnej wody, usług kanalizacyjnych, ceny alkoholu i wyrobów tytoniowych poprzez wzrost akcyzy, ceny leków np. poprzez zmiany na liście leków darmowych).

Inflacja bazowa nie była niższa od 2021 r.

Inflacja bazowa w Polsce po wyraźnym spadku z 12,3 proc. w marcu 2023 r. do 3,6 proc. w czerwcu 2024 r., od września do grudnia utrzymywała się na poziomie 4-4,3 proc. Na początku roku jednak znów mocno spadła, lutowy wynik 3,6 proc. jest najniższy od czerwca 2021 r. (na równi z odczytem za czerwiec 2024 r.).

Najniższy od dawna odczyt inflacji bazowej bardzo cieszy, sugeruje stopniowo obniżającą się presję cenową. Inflacja bazowa pozostaje natomiast po wpływem m.in. cen usług. Przez ostatni rok rosły one o około 6-7 proc. rok do roku (6,6 proc. w lutym br.). Tłumaczone jest to wysoką dynamiką wynagrodzeń (koszty pracy w sektorze usług stanowią zdecydowanie większą część łącznych kosztów niż np. w przemyśle) przy jednocześnie solidnym popycie na usługi.

Pewne wahania inflacji bazowej w ostatnich miesiącach „fundowały” też inne czynniki, np. w górę efekt bazy na cenach leków we wrześniu (gdy wygasł wpływ na inflację rozszerzenia listy darmowych leków z września 2023 r.), w dół spadek cen usług opiekuńczych w grudniu 2024 r., gdy przypadła kumulacja wypłat w ramach nowego programu „Aktywnie w żłobku” (dopłaty rządowe sprawiły, że koszty tych usług dla rodziców istotnie się zmniejszyły). W styczniu i lutym duży spadek „zafundowała” nam rewizja koszyka inflacyjnego – ten efekt powinien rzutować na odczyty w całym roku.

Co dalej z inflacją bazową? Prognoza NBP wyraźnie zawyżona

Marcowa projekcja Narodowego Banku Polskiego zakładała, że inflacja bazowa powinna oscylować przez cały rok w okolicach 3,9-4,1 proc. Już dziś widać, że odczyty za styczeń i luty są wyraźnie niższe niż przewidywał bank centralny. Aby średnio w pierwszym kwartale wyniosła ona 4 proc., jak prognozuje bank centralny, w marcu musiałaby wzrosnąć do aż około 4,7 proc. To niemożliwe. Wydaje się, że inflacja bazowa w pierwszym kwartale wyniesie raczej około 3,7 proc. To ryzyko w dół dla przewidywanej przez NBP ścieżki inflacji bazowej w całym 2025 r.

Zgodnie z projekcją NBP, inflacja bazowa w 2026 r. powinna wyraźniej spadać, do 3,3 proc. średnio w ostatnim kwartale (oraz 2,5 proc. średnio w czwartym kwartale 2027 r.). Prognozy stopniowego spadku budowane są m.in. na przewidywaniach obniżającej się dynamiki wynagrodzeń. Zgodnie z marcową projekcją, wzrost płac w gospodarce narodowej ma spaść (z 12,4 proc. w czwartym kwartale 2024 r.) do około 8 proc. pod koniec 2025 r., około 6 proc. rok później i około 5 proc. dwa lata później.

Jednocześnie NBP spodziewa się, że w 2025 r. utrzyma się wysoka dynamika cen administrowanych ujmowanych w inflacji bazowej (usługi kanalizacyjne, wywóz śmieci, zaopatrywanie w zimną wodę). W styczniu wzrosła też akcyza na alkohol, w marcu na wyroby tytoniowe. To wszystko, według prognoz banku centralnego, nie pozwoli inflacji bazowej istotnie spadać w 2025 r. Takie prognozy można też poprzeć przewidywaniami dotyczącymi przyspieszenia wzrostu gospodarczego i domknięcia się ujemnej luki popytowej pod koniec 2025 r. (czyli wzrostu gospodarczego na miarę potencjału). Z drugiej strony, czynnikiem potencjalnie antyinflacyjnym jest m.in. umocnienie złotego.