Nieprawidłowości w PKO BP. Co najmniej pięć zawiadomień do prokuratury

PKO Bank Polski publikuje wyniki audytów. Poważane zastrzeżenia wykazano w obszarze wydatków na kampanie reklamowe, umów sponsorskich, procedur zakupowych, zatrudniania pracowników czy w kwestii wsparcia dla Polskiej Fundacji Narodowej.

Audyt w PKO Banku Polskim dotyczył okresu od stycznia 2016 r. do połowy lutego 2024 r. Ich efektem były wnioski o nieudzielenie absolutoriów za 2023 rok dla byłych członków władz PKO BP oraz spółek zależnych: PKO TFI i PKO BP Finat. Wyniki audytów posłużą też za podstawę do złożenia 5 zawiadomień o podejrzeniu popełnienia przestępstwa – czytamy w dzisiejszym komunikacie banku PKO BP.

Zawiadomienia te dotyczyć będą podejrzenia niegospodarności oraz nieprawidłowości w obszarze nieruchomości, w polityce kadrowej, a także w zarządzaniu i nadzorze nad Fundacją PKO BP.

Co ujawnił audyt w PKO BP

- Stwierdzone nieprawidłowości są nie tylko efektem łamania przepisów prawa lub regulacji wewnętrznych, ale również niestosowania standardów i dobrych praktyk w zarządzaniu powierzonym majątkiem – powiedział Szymon Midera, prezes zarządu PKO BP cytowany w komunikacie.

- Jesteśmy instytucją finansową i długoterminowa stabilność oraz zaufanie naszych klientów, pracowników i akcjonariuszy są dla nas najważniejsze. Dlatego wyniki audytów traktujemy z najwyższą powagą, obecnie koncentrując się na wdrażaniu zaleceń audytorów i wzmacnianiu systemu kontroli – zaznaczył.

Audyt sporządziły zewnętrzne firmy audytorskie i kancelarie prawne wraz ze wsparciem audytorów wewnętrznych, prawników i menedżerów banku.

Reklama i sponsoring w PKO BP motywowany politycznie

Audytowi poddano ok. 40 proc. wydatków na szeroko rozumiane działania marketingowe, w tym na zakup reklam oraz działania sponsoringowe. Audytorzy wskazali szczególnie na wzrost wydatków w 2019 r. i 2023 r. Wskazano także na przekazanie ok. 20 proc. budżetu w 2019 r. na jedną ze stacji TV z oglądalnością na poziomie 0,5 proc. widowni – przy jednoczesnej rezygnacji z emitowania reklam w stacjach telewizyjnych o wysokiej oglądalności.

Uwagę zwraca również finansowanie wydarzeń lub prywatnych firm i instytucji bez uprzedniego sporządzania adekwatnego uzasadnienia biznesowego lub wizerunkowego. Zdaniem zewnętrznych audytorów ich realizacja nosiła znamiona próby osiągnięcia określonych celów politycznych.

Nieprawidłowości w obszarze marketingu stanowią podstawę do zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa – z tytułu niegospodarności w zakresie wydatków oraz braku nadzoru nad nimi.

Zatrudnienie pracowników i antydatowanie umów

Zastrzeżenia audytorów w obszarze polityki kadrowej dotyczą m.in. procesów rekrutacji (np. braków wniosków rekrutacyjnych, czy braku precyzyjnego wskazywania wymagań do pracy). Audytorzy wskazali również na wykorzystywanie niestandardowych i odbiegających od stosowanych wówczas w banku warunków w umowach o pracę i umowach zleceń, przyznawania w nich dodatkowych świadczeń finansowych lub braku zgłaszania konfliktu interesów.

Nieprawidłowości w aneksowaniu umów o pracę, które wydłużały okres wypowiedzenia i zmieniały okres zakazu konkurencji oraz wątpliwości co do terminów i okoliczności związanych z podpisywaniem tych aneksów stanowią uzasadnione podejrzenie popełnienia przestępstwa.

Jakie nieprawidłowości w Fundacji PKO BP

Audytorzy zidentyfikowali 126 przypadków udzielenia dofinansowania przez Fundację PKO Banku Polskiego, w których stwierdzono naruszenia, a także istotne braki w dokumentacji dostępnej obecnie w Fundacji.

Fundacja nie przestrzegała norm i obowiązujących regulacji wewnętrznych dotyczących udzielania przez nią dofinansowania. Wykryto również braki w sprawozdaniach z realizacji dofinansowywanych przez nią projektów, przy jednoczesnym braku należytej staranności w tym zakresie, np. poprzez wezwania do uzupełnienia dokumentacji.

Te okoliczności, ich skala oraz powtarzalność nieprawidłowości dowodzą, że zachodzi uzasadnione podejrzenie popełnienia przestępstwa z art. 296 Kodeksu Karnego.

Fikcyjne zatrudnienie w spółkach zależnych PKO BP

W spółkach zależnych poddano audytowi proces zatrudniania pracowników. W tym zakresie audytorzy stwierdzili między innymi zjawisko tzw. fikcyjnego zatrudniania.

Audytowano również wybrane aspekty działalności spółek z Grupy Kapitałowej PKO Banku Polskiego. Główne zastrzeżenia audytorów w przypadku spółki zależnej PKO TFI wzbudziła działalność w okresie 2022/2023 r.: nieuprawnione i ostatecznie nieskuteczne próby wpływu na zarządzanie procesem inwestycyjnym, a także wysokokosztowe działania biznesowe, które nie były wcześniej właściwie uzgodnione ani oparte na profesjonalnych analizach. Audytorzy wskazali również na brak właściwej weryfikacji, akceptacji oraz kontroli kosztów.

Część ze wskazanych przez audytorów istotnych nieprawidłowości w polityce kadrowej prowadzonej przez spółką zależną PKO BP Finat stanowi podstawę do złożenia stosownego zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa.

Nieprawidłowości w finansowaniu podmiotów zewnętrznych

Główne zastrzeżenia audytorów w obszarze zakupów dotyczą m.in. braku zweryfikowanej listy dostawców oraz nieprecyzyjnych i ogólnie sformułowanych procedur zakupowych. Pozostawiały one swobodę interpretacyjną oraz częściową uznaniowość w podejmowaniu decyzji o współpracy lub zawierania transakcji z podmiotami zewnętrznymi.

Zastrzeżenia audytorów wzbudziła przede wszystkim współtworzona i finansowana m.in. przez Bank działalność Polskiej Fundacji Narodowej (PFN). Od jej powołania w 2016 r. PKO Bank Polski przekazał na jej rachunki łącznie 35 mln zł, a w trakcie audytów nie potwierdzono prowadzenia dokumentacji świadczącej o sprawowaniu przez bank jakiegokolwiek nadzoru w tym zakresie.

Niegospodarność w zarządzaniu nieruchomościami

W audytowanym okresie PKO BP podpisał długoterminowe umowy najmu dwóch budynków biurowych w Warszawie, jednocześnie nadal ponosząc wysokie koszty utrzymania i remontów posiadanych powierzchni biurowych. Ponadto, mimo zmiany modelu pracy w wyniku pandemii na pracę zdalną i związanego z tym długotrwałego istotnego spadku zapotrzebowania na biura, nie dostosowywano wielkości użytkowanej powierzchni do potrzeb – czytamy w komunikacie.

Zastrzeżenia audytorów wzbudziła wysokość wydatków na adaptacje nowo wynajmowanych powierzchni biurowych, w tym m.in. znaczne niedoszacowanie kosztów, a także brak rzetelnego procesu badania rynku nieruchomości, analizowania rozwiązań alternatywnych i planowania takich inwestycji – zgodnego ze standardami rynkowymi dla wynajmu bardzo dużych powierzchni biurowych.

Wskazane w raportach audytorskich nieprawidłowości dotyczyły m.in. niegospodarności związanej z nową siedzibą centrali Banku w Warszawie oraz braku właściwego nadzoru nad realizacją tego projektu. Stanowi to podstawę do zawiadomienia organów ścigania.