NBP nie wróży różowej przyszłości bankom w Polsce

W referencyjnym scenariuszu sektor mógłby osiągać rekordowe zyski, a w szokowym część spółek wymagałaby dokapitalizowania – ocenia NBP w najnowszym raporcie. I apeluje, by nie wprowadzać dodatkowych obciążeń banków, takich jak np. wakacje kredytowe.

W przypadku realizacji scenariusza referencyjnego średni zysk netto w latach 2023–2025 dla 28 wybranych banków wynosiłby ok. 18,7 mld zł – wynika z czerwcowego raportu o stabilności systemu finansowego przygotowanego przez Narodowy Bank Polski.

Zysk na takim poziomie to wizja rekordowo wysokich zarobków. Dla porównania jeszcze w 2022 r. grupa analizowanych podmiotów była 7,9 mld zł na plusie, a w 2019 r. (najlepszym dotychczas roku dla banków) – 13,3 mld zł nad kreską.

Jednocześnie NBP rysuje znacznie mniej optymistyczne perspektywy dla sektora w tzw. scenariuszu szokowym. Tu potencjalne średnie zyski spadają do 6,9 mld zł w latach 2023-2025, czyli do poziomu z ostatnich lat. Przybywa też banków, które ponoszą straty, a niektóre z nich przestają spełniać wymogi kapitałowe. I wymagają dokapitalizowania na kwotę od 3,1 mld zł do nawet 8,8 mld zł.

Jakie ryzyko

Który z tych scenariuszy jest bardziej prawdopodobny? – Przede wszystkim trzeba podkreślić, że nie są to prognozy dla sektora bankowego. Tu nie są ważne konkretne liczby, NBP pokazuje przede wszystkim obraz obecnej sytuacji i ryzyko, z jakim trzeba się liczyć w najbliższym czasie – komentuje Marcin Materna, dyrektor biura analiz rynków kapitałowych w BM Banku Millennium.

W szokowym scenariuszu przedstawionym przez NBP to ryzyko dotyczy zarówno sytuacji makroekonomicznej (np. spadek PKB przez dwa lata, utrzymująca się wysoka inflacja czy długotrwała deprecjacja złotego o 30 proc.), jak i samego sektora. Chodzi tu przede wszystkim o wyższe niż w scenariuszu referencyjnym koszty ryzyka prawnego kredytów w CHF oraz dodatkowe obciążenie z tytułu wakacji kredytowych.

– Nie wszystkie te punktowe założenia muszą się sprawdzić, niemniej ryzyko dla banków pozostaje spore. W ogóle obecne otoczenie, może z wyjątkiem środowiska wysokich stóp procentowych, nie jest sprzyjające dla banków, co zresztą potwierdza NBP w swoim raporcie – ocenia Materna.

Niska zyskowność

Narodowy Bank Polski zwraca uwagę, że głównym czynnikiem dodatnio wpływającym na wyniki finansowe banków w scenariuszu szokowym byłyby nadal wysokie wyniki odsetkowe – dzięki założonej stałej wysokości stóp procentowych. Za to negatywnie wpływałyby rezerwy na kredyty frankowe, które musiałyby wzrosnąć o 180 proc. wobec już utworzonych, oraz straty kredytowe, które mogłyby być dwa razy wyższe niż w 2022 r.

NBP przyznaje też, że w 2022 r. zyskowność sektora była niższa w porównaniu z okresem przed 2020 r. mimo rosnącej marży odsetkowej. Przyczyną były dodatkowe obciążenia ustawowe (m.in. podatek bankowy od 2016 r., wakacje kredytowe w 2022 r.), a także konieczność tworzenia wysokich rezerw na ryzyko prawne kredytów w CHF.

Dodatkowo część obciążeń finansowych banków nie jest uznawana za koszty uzyskania przychodu przy ustalaniu podstawy opodatkowania CIT, przez co efektywna stopa tego podatku znacznie wzrosła – z ok. 19 proc. przed 2016 r. do 28 proc. na koniec 2022 r. – szacuje NBP.

Trudności na giełdzie

NBP konkluduje, że bardzo ważny dla zachowania stabilności finansowej jest zatem brak dodatkowych obciążeń finansowych nakładanych na banki (niemających charakteru ostrożnościowego). I dodaje, że rynki finansowe i agencje ratingowe już teraz zauważają różne źródła niepewności, co wpływa na możliwości i koszt pozyskania przez banki funduszy na rynku kapitałowym.

– Średni koszt kapitału własnego grupy banków notowanych na GPW utrzymuje się wyraźnie powyżej ich zyskowności, co może utrudniać ewentualne plasowanie emisji na rynku – czytamy w raporcie.