Kłopoty z przejętymi wierzytelnościami

Przedsiębiorca, decydując się na zakup spornej wierzytelności, powinien pamiętać o kłopotach, jakich może mu przysporzyć ich egzekucja. Z tego powodu nie bez znaczenia jest moment, w którym transakcja jest realizowana.

W sytuacji gdy przelew (cesja) następuje w trakcie postępowania sądowego, sąd nada wyrokowi klauzulę wykonalności na rzecz tej osoby, która wykaże, że wierzytelność jej przysługuje. Innymi słowy, kupujący (cesjonariusz) może się domagać, aby klauzula wykonalności uwzględniała jego prawa. Warunkiem jest przedstawienie dokumentu urzędowego lub prywatnego z podpisami notarialnie poświadczonymi, potwierdzającego przelew. A jeśli takich dokumentów nie ma? Nowy wierzyciel, chcąc uzyskać tytuł wykonawczy, będący podstawą egzekucji, będzie zmuszony do wytoczenia powództwa o ustalenie, że nastąpiło przejście praw na niego.

Luka w prawie

Niestety, brakuje analogicznych przepisów dotyczących sytuacji, kiedy przelew dotyczy wierzytelności zasądzonej wyrokiem zaopatrzonym już w klauzulę wykonalności na rzecz sprzedającego (cedenta). W rezultacie, brak jest uregulowań wskazujących, w jakim trybie nowy wierzyciel może uzyskać tytuł prawny do prowadzenia egzekucji przeciwko dłużnikowi. Najkorzystniejszym rozwiązaniem jest wystąpienie przezeń z wnioskiem o wszczęcie egzekucji bezpośrednio do właściwego komornika. Sąd Najwyższy dopuszcza takie rozwiązanie. Warunkiem jest wykazanie przez nowego wierzyciela przed komornikiem uprawnień do dochodzenia zapłaty od dłużnika. Praktyka dowodzi, że komornicy przychylają się do tej interpretacji prawa.

Komornik może odmówić

Nie ma jednak gwarancji, że zawsze taki tryb będzie respektowany przez organy egzekucyjne. Przyczyną są rozbieżności w orzecznictwie Sądu Najwyższego. SN podjął bowiem również uchwałę, zgodnie z którą możliwe jest nadanie klauzuli wykonalności na rzecz kupującego wierzytelności, pomimo że wcześniej klauzulę uzyskał sprzedający. Co prawda, rozwiązanie to prowadzi do funkcjonowania w obrocie dwóch tytułów wykonawczych na rzecz dwóch różnych podmiotów, ale - w ocenie SN - nie stanowi to realnego zagrożenia dla bezpieczeństwa obrotu gospodarczego.

Czas to pieniądz

Planując zakup wierzytelności, warto więc pamiętać, że cesja w momencie, kiedy sąd uwzględnił roszczenia, a wyrok zaopatrzony jest w klauzulę wykonalności, spowoduje, iż przedsiębiorca może napotkać większe przeszkody na etapie postępowania egzekucyjnego aniżeli w przypadku, kiedy zakup realizowany jest w trakcie postępowania rozpoznawczego albo po wydaniu wyroku, lecz przed nadaniem klauzuli wykonalności. Dopuszczalność prowadzenia egzekucji przez nowego wierzyciela nie budzi wątpliwości. W praktyce jednak dochodzenie roszczeń może się przedłużać, gdyż decyzje sądów i komorników w tej kwestii, jako nie uregulowanej jednoznacznie, mogą być arbitralne. Zapłaci za to wierzyciel: przedłużanie się egzekucji często przesądza o tym, ile pieniędzy wierzyciel zdoła odzyskać.