- metodzie zastosowanej do przeszacowania aktywów,
- dacie przeprowadzenia przeszacowania,
- czy powołany został niezależny rzeczoznawca,
- rodzaju wszystkich współczynników zastosowanych do ustalenia kosztów odtworzenia,
- wartości bilansowej dla każdej grupy rzeczowego majątku trwałego, według jej ceny nabycia lub kosztu wytworzenia bez uwzględnienia skutków przeszacowania,
- zmianie w kapitale z aktualizacji wyceny,
- wszelkie ograniczenia w prawach własności (zastawy, przewłaszczenia i inne zabezpieczenia),
- opis zasad rachunkowości odnośnie do remontów i konserwacji środków trwałych oraz kwoty ujętych z tego tytułu nakładów w ich wartościach bilansowych,
- zakres realizowanych inwestycji oraz poniesione nakłady w okresie sprawozdawczym,
- kwoty zobowiązań z tytułu leasingu operacyjnego i finansowego.
Skutki finansowe
Wytyczne ustawy o rachunkowości różnią się w dość zasadniczy sposób od podejścia przyjętego w Międzynarodowych Standardach Rachunkowości. Na tym tle warto się przyjrzeć, jakie rozwiązania i z jakimi skutkami finansowymi przyjęły krajowe grupy kapitałowe spółek giełdowych, które wytyczne MSR 16 obowiązują od początku bieżącego roku.
Na podstawie analizy ponad 130 spółek giełdowych przeprowadzonej przez BDO (głównie raporty kwartalne), można podsumować następujące wnioski:
- wśród analizowanych spółek znajdują się podmioty, które w raportach śródrocznych nie wykazały żadnych różnic wynikających z odmiennych regulacji, co w praktyce nie powinno być możliwe,
- blisko 40 jednostek (prawie 1/3 analizowanych podmiotów) dokonało przeszacowania majątku trwałego do aktualnej wartości godziwej, co w znaczny sposób podwyższyło wartości bilansowe i kapitały własne tych jednostek,
- 4 jednostki przeszacowały swój majątek trwały w celu uwzględnienia skutków hiperinflacji (?),
- 8 jednostek skorygowało wartości bilansowe w wyniku dotychczasowego zawyżenia wartości bilansowej o koszty finansowe,
- 7 jednostek dokonało odpisów aktualizujących (pomniejszających wartości bilansowe),
- ponad 20 jednostek poinformowało w raportach śródrocznych o trwających wycenach rzeczowego majtku trwałego, które do czasu sporządzenia raportów śródrocznych nie zostały zakończone, a które mogą w zasadniczy sposób zmienić dotychczas prezentowane wartości.
Poprzedni odcinek artykułu opublikowaliśmy 12-13 listopada
Wytyczne Międzynarodowych standardów rachunkowości w zakresie rzeczowych aktywów
trwałych w świetle ustawy o rachunkowości
W porównaniu z aktualnie obowiązującą ustawą o rachunkowości, wytyczne MSR 16 zawierają wiele odmiennych zasad:
- MSR 16 definiuje jako odrębne środki trwałe części składowe obiektu, jeżeli posiadają one różne okresy użytkowania lub każda z nich dostarcza korzyści ekonomiczne w różnym trybie, podczas gdy ustawa definiuje środki trwałe jako kompletne i zdatne do użytk
- MSR 16 wymaga, aby w przypadku odroczenia terminu płatności za nabyty składnik aktywów trwałych na termin dłuższy od normalnego terminu spłaty, różnicę między kwotą całkowitej płatności a jej wartością zdyskontowaną, ujmować jako koszt odsetek na przestrzeni całego okresu kredytowania, ustawa nie przewiduje takiego rozwiązania. W konsekwencji koszty amortyzacji w ustawie o rachunkowości są większe.
- Na cenę nabycia, koszt wytworzenia składnika rzeczowych aktywów trwałych według MSR 16 składają się szacunkowe koszty demontażu i usunięcia składnika, do których jednostka jest zobowiązana w związku z nabyciem lub używaniem tych składników. Takie podejście powoduje, że koszty demontażu wg MSR rozkładane są na wiele okresów sprawozdawczych - w ustawie o rachunkowości obciążają zyski okresu, w jakim zostały one poniesione.
- MSR 16 daje alternatywne możliwości wyceny środków trwałych po początkowym ich ujęciu - ustawa operuje wyłącznie wyceną w oparciu o historyczną cenę nabycia, skorygowaną o skutki ewentualnej aktualizacji, której przeprowadzenie możliwe jest tylko na podstawie oddzielnego rozporządzenia. W konsekwencji zastosowania MSR 16 środki trwałe mające wyższą wartość rynkową niż ich aktualna wartość bilansowa zwiększają kapitały własne.
- Ustawa wymaga ujęcia w wartości początkowej środków trwałych kosztów finansowych, podczas gdy MSR 23 dopuszcza taką możliwość przy równoczesnym ograniczeniu wysokości możliwych do aktywowania różnic kursowych. W tej sytuacji wartość środków trwałych według ustawy jest zazwyczaj wyższa niż wartości ustalone według MSR.
- Pojęcie przeszacowania użyte w MSR 16 nie jest tożsame z aktualizacją wyceny środków trwałych w oparciu o odrębne przepisy. MSR 16 operuje realnym wzrostem wartości. Ostatnia aktualizacja wartości początkowych, wg stanu na 1 stycznia 1995 roku, przeprowadzona na podstawie rozporządzenia ministra finansów, nie spełnia wymogów MSR 16 i 29.
- MSR 16 wymaga, aby rozpoczęcie amortyzacji nastąpiło w momencie, gdy środek trwały jest dostępny do użytkowania, to znaczy w momencie dostosowania tego składnika do miejsca i warunków potrzebnych do rozpoczęcia jego funkcjonowania zgodnie z zamierzeniem kierownictwa, ustawa określa, że moment rozpoczęcia amortyzacji następuje nie wcześniej niż po przyjęciu środka trwałego do użytkowania. W konsekwencji ustawa opóźnia moment rozpoczęcia amortyzacji i ujęcia kosztów w rachunku zysków i strat.
- Zakończenie amortyzacji zgodnie ze standardem następuje wtedy, gdy składnik zostanie przeznaczony do sprzedaży, włączony do grupy aktywów przeznaczonych do sprzedaży zgodnie z MSSF 5 lub zostanie usunięty z bilansu, w zależności od tego, co nastąpiło wcześniej. Według ustawy zakończenie odpisów amortyzacyjnych następuje z chwilą zrównania ich wartości z wartością początkową środka trwałego, jego likwidacji lub sprzedaży. Podejście ustawy przedłuża okres amortyzacji.
- MSR 16 dopuszcza zmianę przyjętej metody amortyzacji środków trwałych, jeżeli jest to uzasadnione korektą korzyści ekonomicznych generowanych przez obiekt, ustawa dopuszcza zmianę: jedynie zmianę okresu i stawek amortyzacji.
- MSR 36 wymaga odpisu aktualizującego rzeczowych aktywów trwałych, jeżeli jego wartość odzyskiwana jest niższa od jego wartości bilansowej, ustawa operuje pojęciem trwałej utraty wartości. W praktyce oznacza, że straty bilansowe są prezentowane w ustawie o rachunkowości znacznie później niż tego wymagają przepisy polskiej ustawy.
- Ustawa dopuszcza, aby w przypadku odpisów aktualizacyjnych dotyczących środków trwałych, których wycena została zaktualizowana na podstawie oddzielnych przepisów, zmniejszały one odniesione na kapitał z aktualizacji wyceny różnice; MSR dopuszcza korektę ustalonego z tytułu przeszacowania kapitału jedynie w sytuacji zmiany wartości godziwej podlegającego przeszacowaniu aktywów.
- MSR 16 określa zasady wyceny nabytych w drodze wymiany rzeczowych aktywów trwałych, podczas
