Sprawy frankowe. Pozwów przybywa, banki przegrywają

W sądach częściej zapadają niekorzystne dla sektora wyroki w sprawach frankowych. Można oczekiwać poprawy sytuacji po ostatnich orzeczeniach.

Związek Banków Polskich, opierając się na danych banków odpowiadających za niemal całość frankowego portfela w Polsce, podaje, że od początku roku liczba toczących się postępowań sądowych przeciwko bankom w sprawie tych hipotek urosła o około 12 tys. W samym kwietniu przybyło 3 tys. spraw. Na koniec kwietnia było ich w sądach blisko 51 tys. wobec 37 tys. na koniec 2020 r.

Pozwów szybko przybywa

Do tego trzeba doliczyć około 5 tys. spraw, które jeszcze nie zdążyły wpłynąć do banków, więc łączna ich liczba to około 56 tys. To stanowi 13 proc. z około 422 tys. czynnych umów na koniec kwietnia.

Foto: GG Parkiet

Wielki przyrost liczby pozwów potwierdzają dane Ministerstwa Sprawiedliwości (uwzględniają nowe sprawy, nie odejmują zaś już tych rozstrzygniętych). Wynika z nich, że w samym I kwartale do polskich sądów rejonowych i okręgowych napłynęło 14,63 tys. spraw dotyczących hipotek walutowych. To nowy rekord, liczba ta jest wyższa niż w IV kwartale 2020 r. o jedną piątą. Dla porównania w całym 2020 r. napływ nowych spraw sięgnął 37,2 tys. wobec 11,6 tys. w 2019 r. oraz 7,2 tys. w 2018 r.

Zdaniem Tadeusza Białka, wiceprezesa ZBP do spraw prawnych, spory napływ pozwów był spowodowany przekonaniem, jakoby rozstrzygnięcia Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej i Sądu Najwyższego z kwietnia i maja miały ostatecznie rozstrzygnąć sprawy frankowe na korzyść kredytobiorców. Na przykład potwierdzić, że roszczenia banków się przedawniły, co miałoby utorować im drogę do braku konieczności zwrotu początkowej wartości kredytu w razie unieważnienia umowy.

Zdaniem ZBP wyrok TSUE i uchwała siedmiu sędziów SN powinny wyhamować tendencje dotyczące oczekiwań w zakresie orzecznictwa. – Pierwsze obserwacje w tym zakresie mogą być widoczne w statystykach wyroków na przełomie czerwca i lipca. Nieprawdziwe są informacje kancelarii frankowych, jakoby wspomniane orzeczenia nic nie zmieniły i nadal wydawane będą wyroki unieważniające. Już teraz w wielu sprawach obserwujemy, że przewody sądowe są ponownie otwierane ze względu na wytyczne TSUE. W naszej ocenie ten wyrok zdecydowanie oddalił perspektywę unieważniania umów – dodaje Białek. Wskazuje, że wyroki TSUE i SN oznaczają brak przedawnień roszczeń banków o zwrot kapitału, a dodatkowo zwróciły uwagę sądom powszechnym, że muszą poinformować kredytobiorców o pełnych skutkach unieważnienia umowy, w tym potencjalnie o możliwości domagania się przez banki opłaty za korzystanie z kapitału.

Kredytobiorcy górą

Do tej pory – jak wynika z danych ZBP – w jedynie 6 proc. spraw spośród 51 tys. sądy wydały niewiążące wyroki, z czego 79 proc. banki przegrały. – Nieprawdziwa jest rzekoma statystyka wskazująca, jakoby 90–95 proc. spraw banki przegrywały i podobny odsetek dotyczył unieważnień. Dane te, przytaczane przez kancelarie frankowe i mające charakter ukrytej reklamy, są wycinkowe. Nie przedstawiają więc ogólnej tendencji orzeczniczej, a wręcz mogą wprowadzać w błąd. Wedle naszych danych aktualnie wśród spraw, które są obecnie w II instancji, 79 proc. spraw zostało dotąd przegranych przez banki w I instancji, zaś 21 proc. wygranych w I instancji przez banki – informuje Białek. Dodaje, że wśród przegranych przez banki spraw w 67 proc. sądy orzekały o nieważności, a w 23 proc. to wyroki dotyczące tzw. odfrankowienia. Te sprawy wciąż oczekują na rozstrzygnięcie w II instancji.

W tym roku spośród wyroków prawomocnych na korzyść klientów było 61 proc. orzeczeń, pozostałe 39 proc. oznaczało wygraną banków – wynika z danych ZBP. Wśród negatywnych dla branży prawomocnych wyroków zapadłych przez cztery miesiące tego roku w 68 proc. przypadków orzekano nieważność, w 23 proc. odfrankowienie.