Amerykański fiskus nakłada obowiązki na polskie instytucje finansowe

Rząd USA opublikował projekt rozporządzenia?wykonawczego do FATCA – amerykańskiej ustawy nakładającej na instytucje finansowe spoza USA wiele obowiązków informacyjnych i sprawozdawczych dotyczących amerykańskich klientów. Zarówno niezastosowanie, jak i zastosowanie się do FATCA może skutkować znaczącym wzrostem kosztów operacyjnych polskich instytucji finansowych oraz stratą 30 proc. wpływów od niektórych klientów.

FATCA (Foreign Account Tax Compliance Act) to amerykańska ustawa o ujawnianiu informacji o rachunkach zagranicznych do celów podatkowych. Ma zapobiec unikaniu opodatkowania dochodów osiąganych przez amerykańskich podatników posiadających konta poza granicami USA. Akt ten został uchwalony w 2010 r., pierwsza część regulacji FATCA wchodzi w życie od początku 2013 r. FATCA zobowiązuje zagranicznych płatników do potrącenia 30 proc. podatku od wszystkich płatności od klientów podlegających amerykańskiemu opodatkowaniu – obywateli amerykańskich, posiadaczy zielonych kart, amerykańskich spółek oraz pewnych firm spoza USA z udziałem amerykańskim. Płatnikami są wszystkie instytucje przyjmujące depozyty lub prowadzące konta – banki, fundusze, ubezpieczyciele, domy maklerskie itd. Instytucje nieprzestrzegające FATCA same będą podlegać 30-proc. podatkowi od płatności otrzymywanych przez nie ze źródeł amerykańskich.

Aby uchronić swoich klientów przed sankcyjnym 30-proc. podatkiem, podmioty zagraniczne zarządzające ich kontami, muszą udowodnić, że spełniają obowiązki informacyjne i sprawozdawcze określone w FATCA. Te instytucje finansowe, które zidentyfikowały wśród swoich klientów posiadaczy kont amerykańskich, powinny zawrzeć z amerykańskim fiskusem (IRS) umowę cywilnoprawną, zobowiązującą je m.in. do zbierania i regularnego przekazywania do IRS pakietu danych o tych klientach.

Z FATCA związanych jest wiele zagadnień prawnych, z którymi instytucje finansowe będą musiały się zmierzyć. Po pierwsze, nie ulega wątpliwości, że dane dotyczące kont objętych obowiązkiem raportowania do IRS stanowią tajemnicę bankową. Obowiązek zachowania tajemnicy bankowej ustaje tylko w ściśle określonych przypadkach, w tym w przypadku uzyskania przez bank pisemnej zgody klienta na udostępnienie danych objętych tajemnicą osobom trzecim. Zgoda na uchylenie tajemnicy jest ważna tylko wtedy, jeżeli zawiera ściśle określone elementy.

Po drugie, instytucje finansowe, które zdecydują się na współpracę z IRS, będą musiały osiągnąć zgodność zasad i procedur uzyskiwania i przekazywania informacji o amerykańskich klientach indywidualnych do USA z polską ustawą o ochronie danych osobowych i odpowiednimi regulacjami europejskimi. W świetle przepisów polskiej ustawy o ochronie danych osobowych pisemna uprzednia zgoda danego klienta na transfer dostatecznie określonych danych do IRS, przy zachowaniu innych wymogów tej ustawy, może być wystarczająca dla zachowania zgodności z polskim prawem. Sprawa komplikuje się jednak, gdy otrzymanie takiej zgody nie jest możliwe.

Na marginesie należy wspomnieć jeszcze o takich problematycznych zagadnieniach, jak ewentualna konieczność wypowiedzenia przez instytucje finansowe umów z istniejącymi klientami, którzy odmówią współpracy w celu wypełniania obowiązków informacyjnych oraz kwestia zgodności nałożenia sankcyjnego podatku na płatności ze źródeł amerykańskich z polsko-amerykańską umową z 8 października 1974 r. o unikaniu podwójnego opodatkowania.

Projekt rozporządzenia przewiduje, że pewne instytucje nie będą objęte wymogami sprawozdawczości ustanowionymi przez FATCA. Z wyłączenia skorzystają między innymi banki, które oferują jedynie podstawowe usługi finansowe, działają wyłącznie w Polsce i posiadają aktywa o wartości nie większej niż 175 mln USD, a także instytucje finansowe prowadzące jedynie rachunki o niskiej wartości (poniżej 50 000 USD) i posiadające nie więcej niż 50 mln USD w aktywach ogółem. Dla wszystkich instytucji prowadzących konta istotne jest ustalenie, czy są one zwolnione z obowiązków sprawozdawczych. Jeśli tak nie jest, priorytetem będzie przygotowanie przez te instytucje programu implementacji FATCA.

8 lutego 2012 r. Stany Zjednoczone i pięć państw europejskich: Francja, Niemcy, Włochy, Hiszpania i Wielka Brytania ogłosiły porozumienie w celu implementacji FATCA. Zobowiązały się, że będą dążyć do zawarcia dwustronnych umów międzyrządowych, w których wymienione państwa europejskie zobowiążą się do nałożenia na wewnątrzkrajowe instytucje finansowe uproszczonych obowiązków raportowania, tak aby osiągnąć cele FATCA. W zamian USA miałyby m.in. zawiesić automatyczne stosowanie wobec instytucji finansowych ze wspomnianych krajów europejskich 30-proc. podatku u źródła, a także zwolnić te instytucje z obowiązku zawarcia umowy z IRS. Komisja Europejska pozytywnie odniosła się do rozwiązania problemu FATCA na poziomie międzyrządowym, uznając je za najszybszy sposób zniwelowania negatywnych skutków amerykańskiej polityki podatkowej dla europejskich instytucji finansowych. Jeżeli Polsce nie uda się zawrzeć przed wejściem w życie FATCA międzyrządowego porozumienia z USA na kształt umów planowanych pomiędzy USA a Francją, Niemcami, Włochami, Hiszpanią i Wielką Brytanią, naszym instytucjom finansowym pozostanie znaleźć rozwiązanie problemu samodzielnie.