Które gospodarki najbardziej przyczyniają się do ocieplenia klimatu?

Komisja Europejska opublikowała wyniki tegorocznych badań nt. emisji gazów cieplarnianych. Najwięcej dwutlenku węgla per capita wytworzyli Amerykanie, Arabowie i Chińczycy. Polska także jest w czołówce: jesteśmy trzecim największym emitentem gazów cieplarnianych w UE.

Foto: parkiet.com

Roczne emisje CO2 z paliw kopalnych w największych gospodarkach świata. Wartości podane w gigatonach CO2 na rok.

Źródło: Komisja Europejska

Chiny pozostają niechlubnym liderem całkowitych emisji gazów cieplarnianych: ok. 27,4 proc. światowej emisji gazów cieplarnianych i 32,5 proc. emisji CO2 wynikających z użycia paliw kopalnych nastąpiło w Kraju Środka. Sytuację Chin pogarsza fakt, że te emisje nie są proporcjonalne do udziału Chin w globalnej gospodarce: kraj ten stanowi 18,3 proc. światowego PKB, a więc ich emisje są w 30-40 proc. ponadnormatywne. Na drugiej pozycji znaleźli się Amerykanie, którzy wyemitowali 11,8 proc. CO2 i 12,6 proc gazów cieplarnianych. Zieleńsza okazała się Europa. Obywatele UE, których od Amerykanów jest o 115 mln więcej, wyemitowali 7,3 i 8 proc. tych gazów.

Wyniki te nie powinny dziwić: największe gospodarki będą emitować najwięcej gazów cieplarnianych. Jak więc wygląda sytuacja, gdy podzielimy emisje przez zaludnienie? Zmienia to ranking na niekorzyść otyłych sojuszników zza oceanu. Spośród największych gospodarek, najwięcej gazów cieplarnianych wytwarzają Amerykanie, aż 13,7 tony CO2 na osobę rocznie. Gonią ich Rosjanie, z emisjami na poziomie 11,6 ton rocznie. Za nimi znajdują się Japończycy, z emisjami na poziomie 8,4 tony, a dalej Chińczycy, Polacy, Niemcy i pozostali Europejczycy. Poza tym, Arabowie generują bardzo wysokie emisje: w Katarze, ich poziom jest 5,4 razy większy niż w UE; a w Zjednoczonych Emiratach Arabskich jest 3 razy wyższy niż w Polsce. Najmniej emisji per capita generują biedne, rozwijające się kraje Afryki, Ameryki Płd. i Azji.

Foto: parkiet.com

Tabela przedstawia współczynnik emisji CO2 do PKB, a także zmiany w PKB i emisjach w latach 2019-2020.

Źródło: Komisja Europejska

Warto także spojrzeć na wydajność ekologiczną gospodarek. Komisja Europejska uzyskała na to odpowiedź dzieląc całkowite emisje CO2 przez wytworzone PKB. Okazuje się, że pomimo wysokiego poziomu całkowitych emisji, Amerykanie i Europejczycy potrzebują o wiele mniej gazów cieplarnianych by stworzyć swój dobrobyt. Gospodarki Chin i Rosji, natomiast, pozostają najmniej wydajnie ekologicznie. W przypadku Chin, poziom emisji CO2 do wytwarzanego PKB jest dwukrotnie wyższy od poziomu USA i trzykrotnie od UE. Bardzo dobry poziom emisji co do PKB posiada natomiast Unia: jest on niższy nawet od rozwijających się gospodarek pokroju Turcji i Meksyku.

Foto: parkiet.com

Tabela przedstawia udział największych gospodarek świata w globalnych emisjach CO2 z paliw kopalnych, a także ich zmiany w ostatnich pięciu latach.

Źródło: Komisja Europejska

Emisje w zeszłym roku uległy znacznemu, 5,1 proc. spadkowi na skutek lockdownów i kryzysu gospodarczego. Przerwało to wieloletni trend wzrostu emisji, wynoszącego w latach 2015-2019 1,1 proc rocznie. Jak twierdzą autorzy, głównym motorem napędowym wzrostu emisji pozostaje industrializacja krajów rozwijających się, zwłaszcza Chin i Indii. Ich gospodarki wytworzyły w 2020 r. odpowiednio 4,8 i 4 razy więcej CO2 niż w 1990 r. W przypadku Chin, wzrost gospodarczy okazał się być tak silnym, że kraj ten zanotował wzrost emisji w ubiegłym roku, pomimo kryzysu gospodarczego i obostrzeń pandemicznych. Generował to głównie sektor energetyczny i przemysłowy, które odpowiadały za 69 proc. chińskich emisji CO2 z paliw kopalnych.

Foto: parkiet.com

Roczne emisje CO2 per capita w największych gospodarkach świata w latach 1970-2020. Rozbieżność szacunków zaznaczona kolorami. Wartości podane w tonach CO2 per capita.

Źródło: Komisja Europejska

Pomimo drastycznego wzrostu emisji gazów cieplarnianych w krajach biedniejszych, spadek emisji w państwach rozwiniętych utrzymuje globalne tempo na stosunkowo niskim poziomie. Chociażby, Unia Europejska zanotowała spadek emisji CO2 z paliw kopalnych o 31,3 proc względem 1990 r., USA 10,5 proc., a Japonia 8,5 proc. Widocznego spadku poziomu emisji doświadczyła także Rosja, jednak nastąpił on głównie w pierwszej połowie lat 90. i był wynikiem post-sowieckiej deindustrializacji i zapaści gospodarczej. Od tamtego okresu, emisje Rosji powoli, ale systematycznie, wzrastają.

Często podkreśla się w debacie publicznej problem tzw. „greenwashingu", czyli nominalnego promowania ekologii bez wprowadzania jakichkolwiek realnych zmian. Czy jakieś państwa zachodnie wpisały się w ten trend? Wg raportu, tak: Amerykanie, Australijczycy i Kanadyjczycy osiągnęli bardzo wysokie poziomy emisji gazów per capita, pomimo częstych zapewnień sektora prywatnego oraz władz tych państw o konieczności zielonej transformacji. Nie sprawdza się to jednak w kontekście Unii: pomimo wysokiego PKB i zaludnienia, emisje per capita i per PKB w UE są jednymi z najniższych na świecie. Wyjątek stanowią Estonia i Luksemburg, które posiadają jedne z najwyższych emisji CO2 per capita na Ziemi. Jedyną znaczącą rozwiniętą gospodarką z mniejszym poziomem emisji od UE okazała się Wielka Brytania. Raport nie potwierdza też niekiedy powtarzanej krytyki Niemiec, oskarżającej ten kraj o podwójne standardy w ekologii. Niemcy emitują 24.3 proc. europejskiego CO2 z paliw kopalnych, co jest proporcjonalne do udziału niemieckiego PKB w europejskiej gospodarce.

Foto: parkiet.com

Całkowite roczne emisje gazów cieplarnianych przez Polskę w latach 1990-2018. Zaznaczony rozdział emisji na gaz. Wartości podane w megatonach na rok.

Źródło: Komisja Europejska

Jak wypadła w raporcie Polska? Wynik mógłby być lepszy. Jesteśmy trzecim największym emitentem CO2 pochodzącego z paliw kopalnych w UE, za Niemcami i Włochami. Trzecią lokatę zajęliśmy również w rankingu emisji metanu i podtlenku azotu: więcej wyemitowali tylko Francuzi i Niemcy. Jest to bardzo wysoki wynik, biorąc pod uwagę fakt, że Polska jest szóstą gospodarką UE i piątym najbardziej ludnym krajem. Niewątpliwą rolę odgrywa silna rola przemysłu w polskiej gospodarce, tworzącego ok. 28 proc. PKB i stanowiącego ok. 32 proc. zatrudnienia, jak i wysoki poziom wykorzystania węgla w produkcji energii. Pomimo tego, Polska zmniejsza swój poziom emisji gazów cieplarnianych: w porównaniu z 1990 r., emitujemy 21 proc. CO2 i 17 proc. gazów cieplarnianych mniej.