Katalog ten może zostać rozszerzony przez państwa członkowskie na mniejsze firmy w przypadku, gdy uznają to za zasadne po uwzględnieniu charakteru ich działalności i oceny występujących ryzyk.
Nowa regulacja jest skierowana także do podmiotów z sektora publicznego – administracji na szczeblu krajowym, regionalnym i lokalnym (w przypadku gdy na danym terenie zaludnienie wynosi ponad 10 000 mieszkańców).
Do czego zobowiązani będą przedsiębiorcy?
W związku z planem trójstopniowej możliwości raportowania nieprawidłowości – najpierw wewnątrz firmy, następnie do właściwego organu, w końcu zaś nagłośnienia sprawy publicznie – firmy zobligowane będą do podjęcia działań w celu stworzenia i implementacji wewnętrznych systemów zgłaszania naruszeń prawa bądź innych nieuczciwych działań.
Przedsiębiorca, będąc pierwszym ogniwem pozyskującym informacje z procesu sygnalizowania nieprawidłowości, będzie w uprzywilejowanej pozycji posiadania wiedzy w momencie, kiedy istnieje szansa na zmitygowanie ryzyk finansowych lub reputacyjnych dla firmy. Wcześniej jednak unijny prawodawca zobowiąże go do zapewnienia sygnalistom możliwości anonimowego i poufnego zgłoszenia zaobserwowanych zachowań. Dedykowane kanały do zgłaszania nadużyć powinny umożliwiać zgłoszenia zarówno w tradycyjnej formie pisemnej, elektronicznej, jak i/lub za pośrednictwem linii telefonicznej. Dodatkowo spółka zostanie zobligowana do wyznaczenia osoby lub komórki odpowiedzialnej za otrzymywanie i analizę zgłoszeń. Specjalnie wyznaczony personel powinien także poinformować sygnalistę o podjętych działaniach. Projekt dyrektywy przewiduje trzy miesiące na wyjaśnienie zgłoszonej sprawy w ramach postępowania wewnątrz organizacji. Na pracodawcy będzie ciążył obowiązek poinformowania o możliwości składania zgłoszeń – tak w ramach wewnętrznych procedur, jak i do niezależnych podmiotów zewnętrznych (drugi i trzeci stopień demaskacji).
Ochrona sygnalisty
Whistleblower będzie objęty konkretnymi mechanizmami ochronnymi przed działaniami odwetowymi pracodawcy. W pierwszej kolejności będzie to dotyczyło bezpośrednich reperkusji w formie zwolnienia, obniżenia wynagrodzenia czy też przedwczesnego zakończenia stosunku pracy. Parasol ochronny będzie rozciągnięty także na pośrednie formy represji, jak np. zablokowanie możliwości awansu, ostracyzm służbowy lub brak zgody na uczestnictwo w szkoleniu. Dodatkowo, w przypadku postępowania sądowego to na pracodawcy będzie ciążył obowiązek udowodnienia, że podjęte przez niego działania nie miały na celu odwetu za zgłoszone nieprawidłowości.
Istotnym do uzyskania ochrony przez demaskatora jest obszar, w jakim zostało popełnione nadużycie. Bruksela przewiduje zastosowanie parasola ochronnego w stosunku do zgłaszającego naruszenie prawa unijnego w takich obszarach jak: ochrona środowiska, zamówienia publiczne, unikanie opodatkowania, rynek finansowy, ochrona prywatności i danych osobowych, ochrona konsumentów, regulacje antymonopolowe czy też bezpieczeństwo produktów lub transportu.
